Een Blijde Boodschap …

Het was groot nieuws voor zelfstandigenorganisaties: de regering besliste om metingang van 2021 de correctiecoëfficiënt (*) voor berekening van de zelfstandigenpensioenen te schrappen. Komt er nu echt meer pensioen voor zelfstandigen?

Dit coëfficiënt bepaalde dat slechts 69 % van het beroepsinkomen in aanmerking kwam voor berekening van het officiële pensioen. Dit coëfficiënt werd een goede 40 jaren geleden ingevoerd omdat zelfstandigen in die tijd een lagere bijdrage voor hun sociale zekerheid betaalden.

Inmiddels zijn allerlei begrotingsmaatregelen gepasseerd (optrekken van bijdragen, verlagen van bedrijfskosten voor werknemers, …) waardoor de sociale bijdragen ongeveer gelijkgetrokken zijn met die van de werknemers.

Vakbonden en ook sommige onderzoekers vinden dan weer dat zelfstandigen al goed bedeeld waren in verhouding tot hun bijdrage. Wiens brood men eet, wiens woord men spreekt wellicht.

… toe te juichen, maar te relativeren.

Nochtans is het wetsontwerp geen aardverschuiving. Het vindt zijn volle toepassing slechts in 2066(**). Immers het coëfficiënt wordt pas afgeschaft vanaf het inkomstenjaar 2021.

Voor wie dicht bij zijn pensioen staat zal de verhoging amper iets uitmaken.

Als voorbeeld neem ik mijn eigen situatie. Ik ben 62 jaar in 2021 en heb nog recht op pensioen op 65 jarige leeftijd.

Mits een volledige loopbaan van 45 jaar, zou ik in het oude stelsel een recht van 45 x 69 % opgebouwd hebben (= 3105).

Maar ik heb geluk. Ik val vanaf nu in het nieuwe stelsel. Ik heb 42 jaar in het oude stelsel vertoeft en zal 3 jaar onder het nieuwe stelsel vallen. Resultaat: (42 x 69 %) + (3  x 100 %) = 3198.

Mijn pensioenuitkering wordt 2,90 % (3198/3105) hoger dan het vroeger zou geweest zijn. Concreet (ik consulteerde even mypension.be): mijn pensioen wordt op heden berekend op € 1.327,45 / maand. Dit stijgt naar € 1.365,95 / maand. Iedere maand krijg ik € 38,5 meer.

De hoeraberichten dat dit nieuwe systeem tot € 500 / maand meer pensioen zal opleveren, moeten dus gerelativeerd worden. Ze kloppen alleen voor zover de zelfstandige zijn volledige beroepsloopbaan zal uitoefenen na 2020. Al wie voor 2021 al aan de slag was als zelfstandige, zal niet het volle genot van de afschaffing van het correctiecoëfficiënt kennen.

Gelijkschakeling van pensioenen tussen werknemers en zelfstandigen is een goede zaak (enfin, misschien niet voor de overheidsfinanciën). Ze kan meehelpen om verborgen armoede onder zelfstandigen af te bouwen.

Vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid?

Meer pensioen voor zelfstandigen is nog geen echte vertaling van de idealen van de Franse Revolutie.

Broederlijkheid?

Gelijkschakeling tussen pensioenen van werknemers en zelfstandigen houdt de olifant in de kamer uit het zicht. De ambtenarenpensioenen blijven voor de meeste werknemers en zelfstandigen immers compleet buiten bereik. De overshooting bij ambtenarenpensioenen werd ooit gemotiveerd door de lage verloning en de schaarse promotiekans die er bij de overheid was. Echter al vele jaren zijn de lonen van de ambtenaren naar normale (of hogere) weddeschalen opgetrokken. Je zou kunnen pleiten om ook daar (eventueel eveneens in een stelsel op lange termijn) een correctiecoëfficiënt toe te passen. Dit zou dan een negatief coëfficiënt zijn. Waardoor die pensioenen op termijn ook naar het marktgemiddelde opschuiven.

Gelijkheid

De fiscale voordelige stelsels die zelfstandigen nu -terecht- kunnen inschakelen om hun pensioenachterstand om te buigen (VAPZ, …) worden gradueel overbodig. Als het echt gaat over creëren van gelijkheid van pensioenen, moeten daar dan  geleidelijk de fiscale voordelen afgebouwd worden. Hiertoe zijn diverse formules te bedenken. Maar de meest eenvoudige lijkt te zijn om de formules jaarlijks met 2,22 % af te bouwen (100/45). Dergelijke ingreep zou dan weer slecht zijn voor de verzekeringssector, maar gunstig voor de overheidsfinanciën.

Vrijheid

De belofte dat de regering tegen het einde van de legislatuur de minimumpensioenen zou optrekken tot € 1.500 is nog niet ingelost met deze hervorming. Zie hiervoor mijn eigen pensioenvooruitzicht – zoals hierboven toegelicht- welke nagenoeg samenvalt met het voorziene einde van de legislatuur. De financiële vrijheid die je op je oude dag op basis van een degelijk pensioensysteem hoopt te verwerven, gloort nog niet aan de horizon.

Maar minister van pensioenen, Karine Lalieux, (en met haar allen die in aanmerking komen voor dit minimumpensioen) moet nog niet wanhopen. Met 3 voormalige ministers van pensioenen in de huidige federale regering (Frank Vandenbroucke, Vincent Vanquickenborne en Alexander De Croo) lijkt ze het momentum te hebben om grenzen te verleggen. Tenzij haar collega’s zich als betweterige schoonmoeders, die niemand iets gunnen, gaan profileren natuurlijk. Het einde van de coronapandemie lijkt een uitstekend moment om zich te gaan profileren. Als er dan nog geld in de kas zit natuurlijk.

———-

(*) VRT spreekt van 69 % terwijl een toelichtingsnota uit 2019 het houdt op 66,325 %; Een Unizo-publicatie uit 2019 had het ook over 66 %. We gebruiken hier het cijfer van VRT.

(**) in de veronderstelling dat voor een volledige beroepsloopbaan in 2066 nog steeds 45 jaar werken inhoudt.