Het gaat vooruit…
Er is de snel evoluerende geopolitieke situatie (Oekraïne-Rusland). En er is een groeiend klimaatbewustzijn. Hierdoor lijkt de wereld in soort wereldwijde groene wapenwedloop verzeild geraakt. Amerika aast op groene investeringen met haar Inflation Reduction Act. Europa rolt haar Green Deal uit. Het lijkt er zelfs op dat het Westen zich klaarmaakt voor een robbertje vechten over schone energie. Ook elders wordt er sneller geschakeld. In China overtreft de groei van clean energy en elektrische auto’s de ambitieuze klimaat -en verkoopsdoelstellingen. De groei in hernieuwbare energie heeft de energietekorten in India weggewerkt.
… maar onder de oppervlakte
Allemaal goed en wel, die overgang. Maar laten we niet vergeten: je bakt geen omeletten zonder eieren te breken. De tol van deze overgang naar schone energie is hoog. Erg hoog. Tijdens de overgang is de realiteit vuiler dan wat de naam ‘clean energy’ suggereert. En in de wereldwijde toeleveringsketens is die destructie ongelijk verdeeld. In Europa bereiden sommige lidstaten en milieuorganisaties juridische stappen voor tegen het dulden van kernenergie in de EU-taxonomie. Maar de onbetwiste hernieuwbare energie als zonne- en windenergie veroorzaakt nu grote sociale- en milieuschade veroorzaken in minder zichtbare delen van de wereld.
…en achter de schermen
Om af te geraken van onze CO2-verslaving, zullen mijnbouw en alle werken inherent aan ontginnen van mineralen (inclusief toeleveringsketens) nog moeten opgevoerd worden. Dit is 1 van de 4 uitdagingen die het IMF ziet. De vraag ernaar drijft de prijzen op. Waardoor zelfs bedrijven als BHP van olieontginning naar rare earth minerals opschuiven.
Voor de switch naar hernieuwbare energie moet de productie van ijzer verdubbelen, van koper verdrievoudigen en van lithium vervijfvoudigen. Veel van die ertsen en mineralen worden ontgonnen in arme landen. Landen met vaak abominabele arbeidsrechten en milieuregelgeving. Dwangarbeid bij de productie van zonnepanelen en windturbines? Check hier of hier! Maar ook vervuiling van water, bodemerosie en menselijk lijden zijn het gevolg.
is er ook achteruitgang.
Util brengt aan dat deze praktijken vele van de duurzame ontwikkelingsdoelen schaden. Zo zorgt mijnbouw voor:
- verergeren van luchtverontreiniging (impact op SDG 13: Klimaatactie; SDG 9: Industrie, innovatie en infrastructuur; SDG 11: duurzame steden en gemeenschappen)
- aantasting van ecosystemen (impact op SDG 15: leven op het land)
- waterverontreiniging en -stress (impact op SDG 6: schoon water en sanitaire voorzieningen; SDG 12: verantwoorde consumptie en productie; SDG 14: leven onder water)
- aantasting van de gezondheid van lokale gemeenschappen door vervuiling en andere verwerkingsgevaren (SDG 3: goede gezondheid en welzijn)
- bevordering sociale ongelijkheid (SDG 10: ongelijkheid verminderen)
- geweld (SDG 16: vrede, gerechtigheid en sterkte instellingen)
…die we niet willen zien of die we overbelichten.
Deze negatieve invloeden worden graag onder de mat geschoven door zij die zich met de progressiviteit van de salonsocialist tooien. Een groep die voldoende financiële middelen heeft om de transitie te kunnen toejuichen. Maar voor de rest niet al te empathisch is.
Dezelfde negatieve invloeden worden overbelicht door diegenen die hun voeten in het zand schoren voor behoud van de status quo en liever niet meestappen in de transitie. Ze zitten daarbij vreemd genoeg op dezelfde golflengte als eco-fundis. Zij die liever in een geromantiseerd bucolisch verleden leven en denken dat de moderniteit de bron van alle kwaad is.
Laten we alert blijven.
Maar toch is niet alles hopeloos. De huidige industriële revolutie vindt immers plaats in een tijd waar regeringen, bedrijven en investeerders het besef hebben en de middelen kunnen besteden om te werken aan een rechtvaardige transitie. En hoewel het volledige raderwerk van betrokken partijen complex is, zijn ontsporingen vlotter dan vroeger te detecteren. Satellietbeelden, big data en zelfs blockchain kunnen daar nuttig voor zijn.
Ook wie duurzaam beleggen hoog in het vaandel draagt kan beter niet blind blijven voor de negatieve kanten van de duurzame transitie. In die zin is het hoopvol dat naar aanleiding van de jaarlijkse PRI (Principles for Responsible Investment) -conferentie het Advance-initiatief opgericht werd. Een 220 institutionele investeerders nemen zich voor om hun invloed aan te wenden bij bedrijven en andere beslissers om bij de transitie mensenrechten en sociale kwesties onder de aandacht te blijven brengen. Alertheid hiervoor zou alvast een positieve invloed moeten hebben op de situatie van werknemers en gemeenschappen in de transitie naar duurzame energie. Laten we dus ook op toezien dat het Advanced-initiatief serieus genomen wordt. Met lippendienst alleen schieten we niet op.
(inspiratie voor dit artikel komt uit email van Util dd 05/12/2022)