Leve de veiligheid van de Staatsbon!

De uitgifte van de staatsbon op 1 jaar was een groot succes. Bijna € 22 miljard verhuisde van spaar- of zichtrekeningen  naar de armlastige overheid. Volgend jaar krijgen de spaarders dit bedrag terug. Ze hebben er dan een netto-opbrengst van 2,81 % op verdiend.

In augustus 2023 klokte de inflatie echter af op 4,09 %. Als de inflatie niet sterk daalt, hebben de spaarders dus verlies gemaakt. Weliswaar minder verlies dan zo ze dit geld op hun spaarrekening lieten staan.

Veiligheid was 1 van de argumenten waarmee gezwaaid werd voor wie intekende. Daar is iets voor te zeggen. Tot heden is de Belgische staat op vlak van terugbetalingen van kredieten nog niet in gebreke gebleven.

In contact met klanten viel tijdens consultaties ook de verzuchting dat de staatsbon toch ook een stabiele investering is. Iets wat niet van de beleggingen (ook niet die welke deze site promoot) kan gezegd worden. Ook dit is weer juist. Zeker als je alleen maar naar de korte termijn kijkt.

“Veiligheid” of “rendabiliteit in volatiliteit”?

onze eigen portefeuille als praktijkvoorbeeld.

Hieronder vind je de evolutie van de waarde van mijn eigen portefeuille (kosten inbegrepen) afgezet tegen de HICP-inflatie. Je vindt er ook de trendlijnen bij. Opgepast evenwel, net zoals een rendement uit het verleden niets zegt over een rendement in de toekomst, zijn inflatiecijfers uit het verleden ook geen betrouwbare indicator voor inflatiecijfers in de toekomst. Of de zacht glooiende inflatie- en de matig glooiende rendementstrends zoals ze doorlopen in de tekening ook correct zijn wordt pas duidelijk in de toekomst.

Wat kunnen we afleiden uit de tekening?

1. onze rendementen hadden een redelijk gelijkmatige stijging van bij de opstart van ethisch beleggen tot eind 2017.
2. 2018 en  2022 waren rotjaren voor de belegging. 2019 tot 2021 liet een behoorlijk herstel zien. 2023 is tot heden (eind 08) ook redelijk goed.
3.  de inflatie bleef van bij de aanvang tot eind 2021 ondermaats (soms zelf licht negatief).
4. evenwel steeg de inflatie vanaf 2021 tot begin 2023 pijlsnel. Momenteel ligt ze nog steeds hoger dan gewenst (08/2023: 4,09 % op jaarbasis)
5. De wig tussen het rendement van onze portefeuille en de inflatie is over de voorbije periode 41,6 %. Gespreid over 11 jaar is dit misschien redelijk bescheiden. Maar over een lange periode scheelt dit toch een slok op de borrel.
6. Wie echter inzoemt en alleen een korte periode in overweging neemt krijgt een vertekend beeld. Eén waarop men bijvb. ofwel erg euforisch (de periode 2019 -2021) of zwaar neerslachtig (2022) is.

De veilige belegging

Onze werking startte na de uitgifte van de Leterme-bon. Dit was een staatsbon op 5 jaar met nog een behoorlijk rendement.

• Wie van die staatsbon nog profiteerde, heeft een paar jaar een goede zaak gedaan. Daarna was het ook voor hen huilen met de pet op, gezien termijnrekeningen en spaarrekeningen amper een positieve intrest opbrachten.
• Wie de staatsbon toen rateerde zit in feite op een financieel verlies. De opbrengsten die de voorbije jaren behaald werden op spaargeld lagen onder het niveau van de (toen) lage inflatie.

Wie zijn geld niet lang kan missen heeft niet echt een alternatief dan de spaar- of termijnrekening. En dan moet je de marktrente ondergaan. Die kan fors tegenvallen. De Van Peteghem-bon van eind augustus is dan een welkome uitzondering geweest.

Beleggen is voor hen een onverstandig risico. De kans op negatieve zwiepers  (zie 2018, 2022, …) is immers steeds reëel in beleggingsland. Zelfs producten die jarenlang als veilige alternatieven aangeprezen werden (genre obligatie) zijn een aantal jaren redelijk verlieslatend geweest.

Conclusie: een veilige belegging is de voorbije jaren een permanente bron van oplopende kleine verliezen geweest. Een beetje zoals een fietser of automobilist vaststelt dat  hij met een trage leegloper zit. Op de lange duur ga je er financieel niet op vooruit. Je plannen komen tot stilstand.

Volatiliteit omarmen om rendement te bekomen.

Een lange beleggingshorizon hebben is een eerste voorwaarde om de kaart van beleggen te trekken.  En dan nog zijn er periodes waarin bovenstaande tussentitel niet volledig zal opgaan. Wie in 2007 zin spaargeld inruilde voor beleggingen of net voor 2022 eindelijk die stap zetten, zal zich niet in de titel herekennen. En terecht.

• Wie in 2007 instapte en bleef zitten zal een minder fraai plaatje voorleggen dan wat ik hierboven doe.
• Wie net voor 2022 instapte kan alleen maar hopen dat zijn (m/v/x) huidige verliezen alsnog in winst omgezet worden.

Maar gemiddeld kan een belegger die voldoende tijd heeft, verwachten dat hij -mits voldoende spreiding en geen bovenmatige kosten in het beheer van zijn portefeuille- een beter rendement haalt en dus de inflatie verslaat.

Door de jaren heen bewegen aandelen of indexen. Soms gaat het fors omhoog, dan weer fors omlaag. Vaak ook lijkt het alsof er alleen maar kleine rimpelingen omhoog en omlaag plaatsvinden. Die beweeglijkheid wordt volatiliteit genoemd. Het komt er op aan om die volatiliteit te accepteren en er niet om te panikeren. Emoties zijn sowieso niet wenselijk voor wie belegt. Anders koop of verkoop je vaak op het verkeerde moment. Kopen uit FOMO, verkopen uit (blinde) paniek.

Conclusie: een belegging maakt gemiddeld grotere schokken dan die welke je ervaart met een trage leegloper. Maar met de krassen en deuken die je daarbij oploopt, geraak je meestal toch verder vooruit.

Met een goed financieel plan scheidt je korte termijn van lange termijn.

We zijn niet tegen veilige, weinig renderende, kortlopende beleggingen. Ze hebben hun functie. Als buffer voor onverwachte problemen, als mogelijkheid om op onverwachte opportuniteiten in te spelen, als opbouw naar een zekere uitgave/aankoop in de nabije toekomst, als financiële reserve.

We zien echter in de praktijk dat nog steeds een flink pak mensen hun lange termijnbehoeftes proberen financieren met veilige, weinig renderende producten. Deels uit onwetendheid of desinteresse, deels uit angst. Dit is jammer, gezien ze daarmee hun financiële mogelijkheden voor zichzelf beperken.

Eens je een voldoende financiële buffer hebt, mag je -mits een voldoende lange horizon- met het restende geld best wat hoger inzetten. Zo blijkt uit diverse studies en cijfers.

Waarom blijft de overheid in gebreke rond financiële planning?

De staatsbon werd ook verkocht als een middenvinger naar de banken en een breekijzer op weg naar  hoger rendement voor hun klanten. Maar dit is wel een erg eenzijdige benadering.

Zzowel in zijn belastingsbeleid (spaarrekeningen +/- zonder kosten <-> taksen op beleggen), in zijn onderwijsdoelstelling (financiële geletterdheid is géén eindterm) én in zijn toezichthoudende functie (opgelegde regels rond beleggingsprofielen houden de meeste mensen in een defensief keurslijf) zet de overheid niet in op het onderscheid tussen korte – en lange termijn of de noodzaak aan een financiële planning bij de burger.

Je zou onze overheid met zijn niet-sluitende begrotingen, oplopende overheidsschuld, … er haast van verdenken dat ze dat met opzet doen. Nochtans is een burger wie zich weinig zorgen moet maken over zijn eigen (verre) financiële toekomst een rustiger burger. Sommigen linkse denkers zullen hier misschien aan toevoegen dat het een burger betreft die veel te verliezen heeft. En dus behoudsgezinder zal zijn.

De praktijk leert echter dat mensen die zich wel zorgen maken over hun financiële toekomst mentaal meestal niet de ruimte hebben om los te komen van het dringendste eigenbelang. Wanneer het eigen overleven evenwel gegarandeerd is er ruimte voor een ruimere blik. En die ruimte werkt vaak emanciperend. Zonder dat je daarom klakkeloos achter de behoeftenpiramide van  Maslow moet staan is dit een opsteker.