Een belegger met een hart voor duurzaamheid zal zijn normen steeds hoger leggen. Daarom heeft de Europese regelgeving met de SFDR-verordening beleggingen als een soort 3-trapsraket ingedeeld:
- brandstoftanks – het bruine aanbod – artikel 6
- stuwraketten – het lichtgroene aanbod – artikel 8 en
- stuurmodule – het donderkgroene aanbod – artikel 9
Inmiddels willen veel van de beleggers plaatsnemen in de stuurmodule. Het hoogst mogelijke: de plaats waar je concreet geschiedenis schrijft. Of je nu op 21/07/1969 (European Time) one small step for man zette of met je beleggingen reële impact wil achterlaten (a giant leap for mankind), telkens wil je scoren.
De beleggingsmarkt beweegt.
De markt erkent de invloed van de regelgeving. Artikel 6 -fondsen verliezen aan populariteit. Maar ook artikel 8 -fondsen verliezen aantrekkingskracht.
“Superduurzaam” daarentegen wint aan tractie. Geschrokken door de greenwash die vaak aan brede ESG-fondsen toegedicht wordt, ontvluchten beleggers artikel 8. Liever grazen ze op de groenere weiden waar impact- of thematisch opgedeelde duurzame fondsen hun heipalen sloegen.
Zo was er in Q3 2022 een uitstroom van € 29 miljard (YTD-verlies € 120 miljard (Morningstar); € 173 miljard (Refinitiv)) uit artikel 8. Daarnaast was er een instroom in artikel 9 van € 13 miljard (YTD: € 29 miljard (Morningstar); € 33 miljard (Refinitiv)).
De ‘betere producten’ lijken dus een groot potentieel te hebben. Hun aantrekkingskracht blijkt uit de geciteerde cijfers. Sommigen specialisten, gepokt en gemazeld in de beleggingsmarkt, waarschuwen echter. Worden hier geen groene gouden bergen belooft die in werkelijkheid fata morgana’s zijn? Zijn duurzame beleggers momenteel niet blind aan het puzzelen? Waarom zijn ze niet voorzichtiger?
Terecht populair?
Dat artikel 9 -fondsen populair zijn is te begrijpen. Maar zijn al deze fondsen wel echt hun inschaling waard? Deze blijkt alvast niet waardevast te zijn. Zo berichtten we op 14 juli reeds dat NN Investment Partners tal van haar artikel 9 -fondsen downgrade.
De reden hiervoor is dat ESMA (European Securities and Market Authority), de Europese regelgever ter zake, blijft sleutelen over wat er nu juist onder “duurzame investering’ (definitie volgens artikel 2 van de SFDR-regelgeving) moet begrepen worden. Dit wordt nu strenger geïnterpreteerd dan aanvankelijk neergeschreven. Dit geldt eveneens voor de vereisten opgelegd aan artikel 8-fondsen. Ook daar is mogelijk nog een golf van downgrades op komst.
Klanten kozen in het voorbije anderhalf jaar voor de vlucht vooruit. Zo duurzaam mogelijk. Zonder zich ervan bewust te zijn dat de definities nog niet op punt stonden. En het ziet er, volgens dit artikel, naar uit dat de Europese commissie nog geen adequate basisdefinitie van wat een duurzame belegging is zal afgeleverd hebben per 01/01/2023. Het moment waarop de verstrenging van de technische standaarden in voege moesten treden. We vliegen dus al een tijdje in het ijle. En het ziet er niet naar uit dat de mist dadelijk zal optrekken. Jagen we dan met zijn allen ondertussen een illusie na?
Problemen rond artikel 9.
Artikel 9 -fondsen zijn minder duurzaam dan gedacht.
Van een belegging die in de hoogste categorie huist, verwacht je automatisch dat deze ook erg zuiver op de graat is. Dit is niet het geval.
Zo zou slechts 2,5 % van de 950 artikel 9-fondsen volgens Morningstar een portfolio hebben die voor minstens 90 % uit duurzame investeringen bestaat. 40 % van hen zou minder dan 50 % in duurzame investeringen beleggen.
En verder zijn er minstens 165 artikel 9-fondsen die “wapens” als “duurzaam” bestempelen. Dit haalden we uit een Util publicatie. De bron ervan is niet toegankelijk voor ons.
Util vond bijv. ook andere verdachte activiteiten in de portfolio’s. Blootstelling aan Coca Cola bijv. . Een bedrijf dat zowel rond obesitas als rond plastic een schadelijke rol vervult.
Spreidingsrisco.
Het beleggingsuniversum waar artikel 9-fondsen kunnen uit putten is relatief klein. Omdat sommigen toch minder afgebakend investeren dan door de regelgeving gewenst, komen er nu volop downgrades van fondsen. Dit betekent dat beleggers die per sé in artikel 9 -fondsen willen beleggen voor steeds minder fondsen kunnen kiezen. Met andere woorden de toevloed van geld zal stromen naar steeds minder handen. Dit creëert een flessenhals van geld dat in een relatief klein segment van de bedrijfswereld zal geïnvesteerd worden.
En dit segment bestaat vaak uit een geheel van relatief kleine bedrijven en start-ups, waarbij momenteel niet duidelijk is of die makkelijk opschaalbaar zijn. In dergelijke ‘groene’, impact-be-oogende bedrijven kan je minder vlot in- en uitstappen dan in gevestigde beursgenoteerde bedrijven met een lange historiek. Dit is uiteraard niet de schuld van die bedrijven zelf. Maar een belegger moet weten dat er risico’s verbonden zijn aan ‘veel belangstelling voor een klein universum’.
Util berekende (cijfers van 10/2022) dat de totale marktkapitalisatie van de18 grootste artikel 9-fondsen € 86,9 miljard bedraagt. Dit is ongeveer 20 % van de totale kapitalisatie van alle artikel 9-fondsen samen. Dit percentage kan nog stijgen zo er nog fondsen downgraden. Bij die 18 fondsen vertegenwoordigden hun top-10 posities gemiddeld 32 % van de portefeuille. Bij 1 van die 18 vertegenwoordigden de top-10 posities nagenoeg 50 % van het kapitaal in het fonds. Je mag dus gerust spreken van geconcentreerde fondsen.
Als het geld daar in grote getalen naartoe vloeit, kan er destabilisering bij die fondsen en de onderliggende bedrijven ontstaan. Dit kan volatiliteitsrisico’s met zich meebrengen.
Een beetje zoals dit in 2021 gebeurde met ETF-lieveling iShares Global Clean Energy. Inmiddels voorzien van de hoogste risicograad (7).
Zijn er voldoende investeringskansen als alle best-in-class bedrijven al (op hun huidige behoeftes) bediend zijn?
Impact ten goede of ten kwade?
Geen enkele belegger belegt om geld te verliezen. Daar is een casino beter geschikt voor.
Wie met zijn geld een positieve impact wil bereiken, zal er mogelijk niet genoeg bij stilstaan dat zijn/haar investering mogelijk onvoldoende gespreid is. En dat er dus een concentratierisico bestaat.
Hoeveel kritiek er ook is op artikel 9-fondsen, deze kritiek beperkt zich meestal alleen tot het feit dat ze inhoudelijk nog niet zuiver genoeg zijn. Maar als we het aanzuigeffect van het label ‘artikel 9’ bekijken, dan is dit label zelf mogelijk een nog groter probleem.
Het commercieel succes van artikel 9-producten is hierboven toegelicht. Mogelijk geeft de SFDR-regelgeving toch te veel weg van een rattenvanger van Hamelen. Hoe nobel het doel ook: verlos ons van de rattenplaag (hier: greenwashing). Als het effect ervan is dat alle kinderen (hier: de meest duurzame beleggers) de stad (hier: de klassieke veiligheid van een gespreide portefeuille) uit gejaagd worden, dan is er iets loos.
Artikel 9 dan maar links laten liggen?
Misschien zit er dan toch meer wijsheid in de Afrikaanse spreuk: “alleen ga je sneller, samen kom je verder“. En moeten we -voorlopig? – toch nog vasthouden aan fondsen die investeren in de ruimere vijver van duurzame thema’s. Goed wetende dat daar soms betwistbare elementen zullen opduiken en daar nog een afstand te overbruggen is om tot echte impact te komen.
De vraag stellen verplicht mij niet tot een definitief antwoord. Het zou een keuze zijn waarbij je dadelijk inlevert op directe impact. En je dus je klant een oplossing geeft waar hij/zij bij onderschrijven niet 100 % gelukkig mee zal zijn. Maar je behoedt hem (m/v/x) mogelijk voor een felle terugslag en groot verlies. Dit laatste zijn momenten waarop mensen vaak definitief afhaken. En daar schieten we op weg naar verduurzaming natuurlijk ook niets mee op.