Waarom is een aanvullend pensioen nodig?
In België leven we in een welvarend land. Toch staat die welvaartstaat onder druk. In de meeste westerse landen is de financiële situatie niet echt rooskleurig te noemen.
Er kondigt zich een periode aan waarbij de overheid minder vrijgevig zal kunnen zijn dan die in het verleden was. Zo is de staatsschuld momenteel hoger dan € 510 miljard . Zie www.staatsschuldmeter.be . Of meer dan € 47.000 / inwoner. En als we de schuld verdelen onder de werkende bevolking dan bedraagt die reeds meer dan € 95.000 / persoon.
Zeer veel mensen maken zich daarom zorgen over de blijvende betaalbaarheid van de overheidspensioenen. Wie vooruitziet probeert dan ook voor zichzelf een financiële reserve op te bouwen. Een soort aanvullend pensioen.
In de literatuur spreekt men klassiek van 3 pensioenpijlers, maar méér en meer vindt ook de term 4e pensioenpijler ingang in het debat.
Met hulp van de overheid.
1. De eerste pensioenpijler is het wettelijk pensioen.
Voor wie een volledige carrière doorlopen heeft (en dit komt overeen met een loopbaan van 45 jaren – dus beginnen werken op je 20e en uitstappen uit de arbeidsmarkt op je 65e-) zijn dit de minimumbedragen die de overheid per 01/08/2022 maandelijks op je rekening zal storten: Rustpensioen gezin: € 1.915,42 – Rustpensioen alleenstaande: € 1.532.82 . Uiteraard zijn er situaties waarin het pensioen hoger zal zijn (grootverdieners, ambtenaren), maar anderzijds zijn er momenteel erg veel mensen die nooit aan een volledige loopbaan geraken.
Bij het wettelijk pensioen is er op vandaag meer dan 1 voorbehoud te maken:
Zal er voldoende geld aanwezig blijven om de wettelijke pensioenen te blijven betalen?
De overheid heeft hierin reeds ingegrepen door de wettelijke pensioenleeftijd geleidelijk op te trekken tot 67 jaar. Maar gemiddeld gaat men nog veel vroeger op pensioen (vrouwen : 59,7 j en mannen: 61,3 j )
In tegenstelling tot bijvoorbeeld Nederland waar men een kapitalisatiestelsel heeft, is het wettelijk pensioenstelsel in België een repartitiestelsel. Er zijn zeker ook nadelen aan een kapitalisatiestelsel, zo leert Nederland ons de voorbije jaren. Hét nadeel van een repartitiestelsel is echter dat er momenteel voor de komende pensioenen niets in de pot zit. De overheid heft op de inkomens van de werkende bevolking & haar werkgevers haar sociale zekerheidsbijdragen & keert het pensioengedeelte ogenblikkelijk uit op de rekening van de (groot)ouders van die werkenden. Zolang er meer mensen werken dan er met pensioen zijn én zolang de levensduur van mensen die de pensioenleeftijd halen niet stijgt, is dit systeem houdbaar.
We evolueren echter stilaan naar een periode waarop de klassieke bevolkingspiramide niet langer opgaat voor de structuur van de Belgische bevolking.
De levensverwachting steeg flink in vergelijking met de situatie toen het pensioenstelsel opgezet werd.
Naast het feit dat de werkende bevolking niet langer vele malen groter is dan de rustende bevolking, valt ook aan te stippen dat een gepensioneerde vandaag de dag gemiddeld vele jaren langer leeft dan wat de verwachting was toen dit repartitiestelsel in periode na Wereldoorlog II opgestart werd. Er moet dus langer geld voorzien worden en dit door de arbeidsinspanningen van steeds minder mensen. Momenteel is de gemiddelde leeftijd bij mannen 79,2 en bij vrouwen 84 jaar. Let wel – gezien in deze berekening ook reeds alle sterftes door ziekte en ongeval tussen 0 en 64 jaar opgenomen zijn-: de leeftijd die gepensioneerden gemiddeld halen is iets hoger.
Geen volledige loopbaan = geen volledige uitkering.
Door de gestegen scholingsgraad en sociale systemen als loopbaanonderbreking, sabbatjaren én het vroegtijdig uit de arbeidsmarkt treden (brugpensioenen, …), geraken veel mensen niet langer aan de noodzakelijke 45 jaar om een volledige loopbaan te hebben. Geen volledige loopbaan, betekent ook dat de pensioenuitkering lager ligt dan het hierboven vermelde minimum. Erg veel mensen stranden in hun eigen loopbaanberekening op 38, 39, 40 jaar en niet op 45 jaar.
Het is niet aan ons om over dit alles politieke uitspraken te doen. Het laat zich echter aanzien dat gezien de hoge staatsschuld, gezien de bevolkingsstructuur, … het niet evident zal zijn om het wettelijk pensioen fors te verhogen. En is de bijdrage, die je van overheidswege in je oude dag ontvangt, dan voldoende om goed van te leven?
In de voorbije jaren zijn er diverse initiatieven genomen om aanvullend op het wettelijk pensioen mensen te stimuleren om zelf iets aan de kant te leggen. Zo is er een tweede pensioenpijler en een derde pensioenpijler uit de grond gestampt. Deze vormen aparte spaarvoorzieningen voor later en werken wel op basis van kapitalisatie.
2. De tweede pensioenpijler bevat alle stelsels, die opgezet worden vanuit de werksituatie.
Een gekende formule om voor loontrekkenden een extra legaal pensioen te voorzien is de groepsverzekering.
Ook zelfstandigen en vrije beroepers hebben mogelijkheden om via hun beroepsbezigheden bijkomend pensioen te genereren (Groepsverzekering, Vrij Aanvullend Pensioen als Zelfstandige -VAPZ-, Individuele Pensioentoezegging -IPT-, RIZIVcontracten in de medische sector, Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen -POZ- , ..).
Méér en meer mensen genieten van deze stelsels. Alleen is er nog ongeveer 50 % van de werkende bevolking, die geen toegang heeft tot dit stelsel.
In bedrijven zijn het vaak de hogere bedienden die het eerst kunnen aansluiten. Een groepsverzekering voor arbeiders wordt minder voorzien.
En in de bedrijfswereld zijn het vooral de sterke sectoren, zoals petrochemie, die hierop intekenen. In sectoren onder druk zoals textiel, …. is de penetratie van de 2e pensioenpijler veel minder groot. Hier kwam in 2019 verandering in. De regering besloot om een VAPW (vrije aanvullend pensioen voor werknemers ) mogelijk te maken. U kan -zo u niet geniet van een groepsverzekering- zelf aan uw werkgever kunnen vragen om tot max. 3 % van uw referentieloon (begrensd tot € 1.600/ jaar) in te houden en door te storten naar een verzekeraar. Deze zal dit bedrag voor u beleggen, na afname van zijn kosten (o.m. 4,4 % verzekeringstaks). Wie in dit systeem stapt zal die bedragen in mindering zien op zijn belastingen (30 % fiscaal voordeel). Op einddatum komt er 10 % eindbelasting (te verhogen met sociale bijdragen 3,55 % ZIV en 0 tot 2 % solidariteitsbijdrage.
Ook onder zelfstandigen zijn er een flink aantal, die geen gebruik maken van de tweede pensioenpijler. Niet iedere zelfstandige is een poenschepper en heeft dus de financiële ruimte om gebruik te maken van de 2e pensioenpijler.
3. De derde pensioenpijler: pensioensparen en lange termijnsparen.
Naast het wettelijk pensioenstelsel en de stelsels opgebouwd via beroepsbezigheid, kan je als individu ook bijkomend een appeltje voor de dorst voorzien via het “klassieke pensioensparen” en via “het lange termijnsparen”. Deze wettelijk gereglementeerde stelsels waarbij je individueel voor je eigen pensioen iets bijeen spaart, noemt men de derde pensioenpijler. De overheid voorziet fiscale voordelen, voor wie intekent op dergelijke systemen en de spelregels ervan volgt.
Binnen het stelsel van het pensioensparen kan je tot max. € 1.270 / jaar besteden (inkomsten 2022 – let wel tot max € 990 is het belastingvoordeel 30 %. Zodra je € 1 meer stort val je terug op 25 % belastingvoordeel ).
Binnen het stelsel van het lange termijn sparen is de fiscale aftrekmogelijkheid van de premie aan inkomen gebonden (hoe hoger je inkomen, hoe meer premie je kan betalen). Het maximaal te besteden bedrag ligt daar momenteel op € 2.350 / jaar. (inkomsten 2022). De regering De Croo heeft beslist om deze bedragen tot het inkomstenjaar 2023 niet te indexeren. Voor het lange termijn sparen deed ze dit zelf retroactief. Rechtszekerheid? Als burger kan je daar niet altijd op rekenen.
Let wel: het fiscale stelsel van lange termijn sparen staat niet open voor wie nog een hypothecaire lening afbetaalt.
Vanuit fiscaal oogpunt is dit erg interessant als je het budgetair aankan. Je jaarlijkse belastingaanslag gaat ermee naar omlaag en je zet iets voor later aan de kant. Wel is het zo dat je bij de tweede pijler alleen via IPT/groepsverzekering mogelijkheid hebt om aan ethisch beleggen te doen. Binnen VAPZ, … kan dit niet. Bij de derde pijler zijn er sinds 2018 openingen gemaakt om je geld duurzaam te besteden.
Tip: Wie op pensioenleeftijd een grote som te verwachten heeft uit een groepsverzekering, VAPZ, pensioensparen of lange termijnsparen, kan beter tijdig ook in een landingsbaan voorzien voor dit kapitaal. Een Tak 21 -product is hiervoor erg geschikt. Vraag ernaar.
Volledig op eigen kracht.
Meer en meer vinden we in de literatuur het begrip 4e pensioenpijler terug. Deze vierde pijler is de verzamelnaam voor alle niet-fiscale beleggingen die je doet om het inkomensverval, die je hebt na uitstappen uit je arbeidssituatie op te vangen.
Velen kopen hiervoor een woning of een appartement, dat ze verhuren. Anderen kopen Tak-21 producten, termijnrekeningen en/of kasbons om in latere levensfase regelmatig extra cash te kunnen opstrijken. Dit zijn zeker strategieën die het overwegen waard zijn.
Toch deze vragen: Denk je dat de woningmarkt stabiel blijft? Ben je tevreden met de rentes die je nu met kasbons of vastrentende producten kunt verwerven?
Het is ook perfect mogelijk om je extra pensioenkapitaal op te bouwen via Tak 23 belegging. En die kan ook een ethisch georiënteerd zijn.
Vroeg begonnen is half gewonnen.
Idealiter begin je je pensioen op te bouwen zodra je op de arbeidsmarkt stapt. Wegens het wonder van de samengestelde intrest, is je spaarinspanning dan het laagst. Echter op die leeftijd heb je meestal nog andere zorgen aan je hoofd (afbetaling lening aankoop woning, opvoeding jonge kinderen, …).
Het gevoel dat je iets extra’s voor je pensioen moet gaan doen, ontstaat meestal vanaf de leeftijd van 45 à 50 jaar. Dan besef je dat je pensioenleeftijd minder ver van je afstaat dan je eigen jeugdjaren. Wie vanaf dan aan oplossingen begint te denken, heeft zeker nog tijd om één en ander te regelen.
Wil je weten op welk wettelijk pensioen je zelf afstevent? Bereken dan je opgebouwde pensioenrechten via My Pension.
Wie echter wacht tot hij/zij op 55-jarige leeftijd van de Rijksdienst voor Pensioenen een voorstelling krijgt van zijn opbouwde pensioenrechten, zal op korte termijn een grote inspanning moeten doen om nog voldoende reserve op te bouwen.
Maar ook hier weer. Je hebt dan nog 10 jaar vooraleer je 65 bent. En wie een beleggingstermijn van minstens 5 jaar heeft, kan zeker nog instappen in een Tak 23 fonds.
Niets doen is altijd verkeerd. Iedereen weet dat hij/zij – bij leven en welzijn – op zijn pensioen afstevent. Tijdig stilstaan bij je noden op dit vlak en een structuur opzetten om die noden op te lossen, is verstandig en vooruitziend.
De fabel “de krekel en de mier” van Jean de la Fontaine leert ons dat de krekel minstens tijdelijk veel plezier in zijn leven had. En dat de mier alleen aan werken dacht. Het komt er op aan om een evenwicht te vinden tussen beide. Zodat je met de vrucht van je arbeid ook later nog voldoende middelen hebt om plezier te maken.
En dames, denk er aan:
Jullie leven statistisch gezien langer dan de mannen. En hebben gemiddeld gezien een lager pensioen. Want jullie namen in je carrière de meeste zorgtaken op je schouders en dit ging gepaard met uittreden uit de arbeidsmarkt en later vaak slechts parttime terug intreden.
Voor jullie is de noodzaak aan een aanvullend pensioen dikwijls nog groter. Denk dus tijdig ook eens aan jezelf.
Wil je een aan je eigen situatie aangepast voorstel? bel ons of mail ons.
(update: 24/08/2022)