“Meten is weten” zegt de volksmond. Maar als het gaat over zaken die u nauw aan het hart liggen komt ontwijking, verbloeming, … vaak al vlug om het hoekje kijken. We weten dat we iets aan onze lijn, ons alcoholverbruik,… moeten doen. Maar nauwkeurig ons gewicht, onze consumptie,… bijhouden? Nou, liever niet!  Om steeds in het belang van de klant en niet in dit van onze geldbeugel te adviseren hebben we een objectiveringsscore uitgewerkt. We leggen in deze tekst uit hoe we te werk gaan.

Waarom objectiveren?

Bij Ethisch Beleggen hebben we ongetwijfeld ook onze biassen. Het zou lichtzinnig zijn om die onuitgesproken voorkeuren te ontkennen. Ze mogen natuurlijk niet de richting bepalen waarin we onze klanten duwen. Om die reden is het noodzakelijk om objectiever de criteria te bepalen waarop we ons advies baseren.

Sinds de opstart van onze werking in 2012 hebben we al jaren een Excel-bestand dat vol met cijfers en kleurtjes staat. We hebben in de eerste paar jaar van onze werking dit bestand steeds verder uitgebreid. Zowel nieuwe fondsen als nieuwe parameters werden toegevoegd.

In onze selectie moeten we uiteraard vooreerst rekening houden met het profiel van de klant.

Wil die een kleine- of grote som beleggen?

Is hij risicoschuw of begrijpt hij dat een zeker risico gecombineerd met goede spreiding én voldoende lange beleggingstermijn acceptabel zijn. Deze profielbepaling is een conditio sine qua non, ons opgelegd door de FSMA.

Verder is het ook evident dat we de regels van de verzekeraars waarmee we werken moeten volgen.

De meeste hanteren minimumnormen qua financiële inbreng voor de totale belegging én ook voor de onderliggende fondsen waarmee deze opgebouwd wordt. In een belegging van € 1.000 kunnen we dan ook moeilijk altijd het voorkeurfonds van de klant een plaats geven.

Een manier om tegemoet te komen aan wettelijke verplichtingen.

Maar ondanks deze beperkingen, blijft er nog voldoende vrijheid over om te sturen. En dit sturen moet evident in de richting gaan van het belang van de klant. Het belang van de tussenpersoon (criteria als verloning, extra commissie bij bepaald volume,….) mag niet primeren. Uiteraard zal je zeggen. Wie zich profileert met een werking rond “ethisch beleggen” kan moeilijk via slinkse manieren zijn klanten manipuleren in de richting die voor hem het meest voordelig is.

Om die zweem van partijdigheid te vermijden én om tegemoet te komen aan de verstrengde regelgeving rond PRIIPS & MIFID II die per 2018 van kracht werd, hebben we een objectiveringsscore uitgewerkt.

Eén -meestal laag- cijfer per fonds.

We leggen elk aangeboden fonds langs deze lat. Het resultaat is een cijfer tussen 0 en 100. Hoe hoger de score, hoe meer het betreffende fonds in onze concrete aanbiedingen zal steken. Per 01/01/2023 is de hoogste score die behaald werd 72 %. De meeste fondsen stranden echter onder de 50 %.

Welke zijn de gehanteerde criteria ?

1. BEHEERSKOSTEN

   1. Motivering: overmatige beheerskosten bij een fonds verminderen het eindrendement voor de klant.
   2. Segmentatie: binnen een obligatiefonds wordt er doorgaans een pak minder verhandeld dan bij een aandelenfonds. Een gemengd fonds heeft hier een tussenpositie.
   3. Concreet :
      1. er wordt 5 punten toegekend aan een obligatiefonds waarbij de jaarlijkse beheerkost lager dan 1 % is. Bij een gemengd fonds geldt dat de jaarlijkse beheerkost lager dan 1,5 % is. Bij een aandelenfonds is dit lager dan 2 %.
      2. Voor een gemengd fonds dat meer dan 2 % kosten of een aandelenfonds dat meer dan 3 % kosten aanrekent wordt 5 punten afgetrokken.

2. FONDSENRENDEMENT BEHAALD OVER 1, 3, 5 EN 10 JAAR

   1. Motivering: een fonds dat geen rendement behaalt heeft misschien een interessante insteek, maar betekent financieel verlies voor de klant.
   2. Segmentatie: Onze lat ligt momenteel op een rendement van 4 %. Wie dit haalt krijgt groen licht.
   3. Concreet: haalt een fonds over 2 van de 4 tijdszones groen dan worden 2 punten toegekend. Haalt het over 3 tijdszones groen dan verdient het 4 punten en scoort het in alle 4 de tijdszones groen, dan behaalt het 5 punten.

3. MORNINGSTAR RATING BEHAALD OVER 3, 5 EN 10 JAAR

   1. Motivering:  een fonds dat in vergelijking met gelijkaardige fondsen (benchmark) beter scoort is te verkiezen. De vergelijking met gelijkaardige fondsen is nodig omdat sectoren anders reageren ten opzichte van elkaar. We willen appels met appels én peren met peren vergelijken. Een vergelijkingspunt met een gemiddeld stuk fruit is te vrijblijvend.
   2. Segmentatie:  We geven meer gewicht aan een fonds dat langdurig beter doet dan de markt, dan een fonds dat dit maar kortlopend doet.
   3. Concreet:  een fonds met 4 of 5 sterren over 3 jaar krijgt 2 punten. Een fonds dat deze sterren over 5 jaar verdiende krijgt 4 punten en een fonds dat dit over 10 jaar deed verdient 7 punten. Let wel: het is een en-en-verhaal. Totaal kunnen hier dus 13 punten gescoord worden.

4. MORNINGSTAR ANALYST RATING

1. Motivering: De Morningstar Rating kijkt alleen naar het verleden. En rendementen uit het verleden zijn geen garantie voor deze uit de toekomst. De Analyst Rating van Morningstar probeert ook in te schatten of het beleggingsproces bij een fonds consistent is, hoe stabiel en ervaren het beheerteam van het fonds is en wat de kwaliteit van het fondshuis (vermogensbeheerder) is. Dat zijn indicaties voor de toekomstige verwachtingen voor het fonds.

2. Segmentatie:  Het merendeel van de fondsen wordt neutraal ingeschat, maar voor sommigen schat Morningstar de evolutie negatief in. De fondsen waar men bovengemiddelde verwachtingen in heeft krijgen een olympische medaille.

3. Concreet: Een negatieve rating kost 3 punten. Een bronzen medaille brengt 3 punten op, een zilveren medaille 5 en een gouden medaille levert 7 punten op.

5. SHARPE-RATIO

1. 1. Motivering: risico is inherent verbonden aan beleggen. Maar niemand tekent graag blanco cheques. Als risico echter gecompenseerd wordt door goede prestaties, zal men dit minder als probleem en eerder als mogelijkheid/kans zien.
   2. Segmentatie: een sharpe-ratio hoger dan 1 is positief. Lager dan 0,8 neemt het risico te veel toe.
   3. Concreet: een fonds met een Sharpe-ratio tussen 0,8 en 1 verdient 2 punten. Een fonds met sharpe-ratio hoger dan 1 verdient 5 punten.

6. STANDAARDDEVIATIE

1. 1. Motivering: hoe consistenter een fonds presteert, hoe beter. Immers vandaag + 20 % en volgend jaar + 0 % en het jaar daarop – 20 % biedt niet echt houvast aan een belegger. Dergelijke beweging is eerder iets voor speculanten.
   2. Segmentatie: een hoog cijfer duidt op grote historische schommelingen. Een laag cijfer wijst op rustiger vaarwater.
   3. Concreet:
      1. Obligatiefondsen & gemengde fondsen: een cijfer lager dan 8 en hoger dan 6 levert 2 punten op. Een cijfer van 6 of minder levert 5 punten op.
      2.  Aandelenfondsen en ecologiefondsen: een cijfer lager dan 13 en hoger dan 8 levert 2 punten op. Een cijfer lager dan 8 levert 5 punten op.

7.  ALFA

1. 1.  Motivering: dit cijfer meet de over- of onderprestatie van een fonds tegenover zijn referentiemarkt (benchmark). (Merk op: de benchmark gebruikt door Morningstar is niet steeds 100 % correct).
   2. Segmentatie: een negatief cijfer wijst op onderprestatie en positief cijfer op overprestatie.
   3.  Concreet: een fonds dat tussen -2 en 0 scoort krijgt nog 2 punten. Een fonds  dat positief scoort krijgt 5 punten.

8. SUSTAINABILITY-RATING VAN MORNINGSTAR.

1. 1. Motivering: om duurzaamheid, ESG is het ons bij Ethisch Beleggen te doen. Dit moet dan ook mee in de scoring opgenomen zijn.
   2. Segmentatie: Morningstar kent hier per fonds een score toe welke weergegeven wordt met wereldbollen. (Helaas zijn sommige kleinere- of nieuwe fondsen niet gequoteerd.)
   3. Concreet: 3 wereldbollen levert 3 punten op, 4 wereldbollen 5 punten en 5 wereldbollen tenslotte 7 punten.

9. SUSTAINABILITY-BEOORDELING DOOR ANDERE BRONNEN.

1. 1. Motivering: De Morningstars Sustainability-rating is relatief jong (maart 2016) en Morningstar is ook een commercieel bedrijf. Om die reden schakelen we ook andere bronnen in om onze fondsen op duurzaamheid te beoordelen: het ISR-label van het Franse Ministerie van Financiën, het FNG Label dat vooral in Duitsland verspreide fondsen screent, het Luxemburgse FLAG label, Het Faire Geldwijzer-label dat FairFin toekent en de waardering door het Franse Novethic. (We houden ook bij welke fondsen opgenomen zijn in het Belgische Towards Sustainability-label. Maar momenteel levert dit geen punten op omdat de lat om erkend te worden ons inziens te laag gelegd wordt.)
   2. Segmentatie : we controleren of de door ons verdeelde fondsen ook daar al dan niet een gunstig label krijgen.
   3. Concreet : een vermelding bij 1 van dezen levert 3 punten op, een tweede vermelding 5 punten en een vermelding bij een derde bron levert 8 punten op.

10 . CO2-IMPACT VAN HET FONDS

1. 1. Motivering: Het klimaat belangt ons allen aan. Om de globale opwarming tegen 2050 met max. 2 ° Celsius te laten stijgen, moeten we af van onze verslaving aan fossiele brandstoffen. Beleggingsfondsen die daar nu reeds mee bezig zijn, nemen een voorbeeldfunctie op zich én lopen minder risico op forse waardeverminderingen op hun portefeuille in de toekomst (stranded assets).
   2. Segmentatie: we houden rekening met de openbare rating van Climetrics -CDP
   3. Concreet: een fonds dat hier 3 leafs (bladeren) krijgt verdient 3, een fonds dat 4 leafs krijgt verdient 6 en een fonds dat de maximale score van 5 leafs krijgt verdient 8 punten.

11. SFDR-INDELING VAN HET FONDS.

1. 1. Motivering: Europese regelgeving wil een einde stellen aan de

      

      onduidelijkheid rond ‘duurzaam beleggen’. Consumenten moeten zeker zijn dat ze hun vermogensbeheerder kunnen vertrouwen en dat ze niet misleid worden door marketing- en reclametaal.

   2. Segmentatie: Vermogensbeheerders kunnen kiezen:
      1. om geen specifieke bekommernis mbt. milieu of sociale ontvoogding in hun beleggingen te integreren (art. 6).
      2. om 1 of meerdere van deze bekommernissen mee te nemen in hun beleggingsbeleid (art. 8).
      3. om op 1 of meerdere van deze bekommernissen actief in te spelen met oog op verbetering (impact) ervan (art.9). Dit zijn wettelijk gezien de enige ‘duurzame investeringen’.
   3. Concreet: Gezien we inzetten op ‘ethisch beleggen’ hebben we geen fondsen meer die ingedeeld zijn onder artikel 6 in ons aanbod. Een fonds dat erkend is onder art. 8 krijgt niets extra’s. Overeenstemming met art. 8 is toch het minimumniveau dat we verwachten. Een fonds dat kiest voor art. 9 werkt doelbewust toe naar meetbare verbetering rond 1 of meerdere ESG-thema’s. Dit is minder vrijblijvend en verdient daarom o.i. 6 punten extra.

12. ALGEMENE MSCI ESG-RATING

1. 1. Motivering: Net zoals Morningstar (zie punt 8) is MSCI ook een rater. In de fondsenscreening heeft men ook oog voor ESG-gehalte.
   2. Segmentatie: MSCI werkt met 7 verschillende niveau’s (AAA & AA zijn voorbehouden voor voorlopers / A, BBB & BB zijn bestemd voor middenmoters / BB, B & CCC wordt toegekend aan achterblijvers op ESG-vlak).
   3. Concreet: De voorlopers worden beloond met 6 (AA) of 8 (AAA) punten. Voor de middenmoters zijn er respectievelijk 3 (A) of 0 (BBB) punten. Nog lager in de ranking worden de punten negatief -3 (BB). Achterblijvers worden zwaarder gesanctioneerd. Voor een B-quotering levert dit 6 en voor een CCC-quotering levert dit 8 strafpunten op.

13. CO2-BLOOTSTELLING VOLGENS MSCI

1. 1. Motivering: net als bij punten 10 & 12 heeft de afbouw van CO2-uitstoot een belangrijke rol in het beleggingsverhaal voor de komende jaren. Het is nu of nooit in de strijd om verdere klimaatverandering tegen te gaan.
   2. Segmentering: MSCI hanteert 5 categorieën om de blootstelling aan CO2-uitstoot weer te geven: Very Low (VL) / Low (L) / Moderate (M) / High (H) / Very High (VH).
   3. Concreet: Hoe minder uitstoot, hoe beter. VL kan op 8, L op 4, M op 0 punten rekenen. Voor H rekenen we 3 strafpunten aan. Voor VH loopt dit op tot 6 strafpunten.

14. BLOOTSTELLING AAN CONTROVERSES 

1. 1. Motivering: bedrijven die manifeste regels met voeten treden kunnen geen aanspraak maken op een positieve waardering. Daar beleggen we liever niet in. Beleggen in controversiële wapens, Oeso-reglementeringen rond mensen- en arbeidsrechten aan zijn voeten vegen, ingaan tegen de principes van UN Global Compact,… het zijn in feite NO GO-zones voor wie ethisch wil beleggen. Daarom staan hier 10 punten op het spel.
   2. Segmentering: Best is dat een fonds in zijn onderdelen nergens op een inbreuk betrapt wordt. Bij inspelen op markttendensen kunnen we aannemen dat er soms eerst gehandeld moet worden en dan pas nagedacht. Verder kunnen ook bepaalde bedrijfspraktijken verborgen gehouden worden voor fondsbeheerders (denk bv. aan dieselgate bij VW). Daarom behouden we een zekere mildheid voor kleine afwijkingen. Zodra deze echter slaan op meer dan 5 % van de portefeuille van een fonds sanctioneren we. Dan lijkt het duurzaamheidsbeleid o.i. niet prioritair genoeg.
   3. Concreet: géén controversiële beleggingen? dan krijg je de 10 punten. Controverses bij minder dan 1 % van je belegging dan krijg je nog 7 punten. Is er meer dan 1 en minder dan 5 % van de portefeuille geïmpacteerd met controverses dan krijg je nog 3 punten. Is het percentage hoger dan 5 %, dan krijg je 3 strafpunten.

De mix van deze criteria zorgt er voor dat een beleggingskeuze beïnvloedt wordt door verschillende parameters. Ze zal dus beter gewogen zijn.

Combinatie van 2 factoren: rendement & duurzaamheid.

Omdat we er van uitgaan dat klanten willen beleggen om rendement te behalen, is er een groot gewicht gegeven (45 %) aan criteria die het financiële rendement bepalen. Maar toch dient mbt. criteria 2 & 3 de gekende bijsluiter gelezen te worden:

Rendementen uit het verleden hebben geen voorspellende kracht. Het is dus niet verstandig uw beleggingsbeslissingen uitsluitend op die basis te nemen.

Het ethische aspect wordt bewaakt door feit dat we werken met fondsen die zichzelf hierrond profileren én dat hun claim ook nog eens door derde-organisaties beoordeeld wordt.

Omstandigheden én inzichten kunnen veranderen. Om die reden is onze objectiveringsscore een gegeven in evolutie. Momenteel zijn we toe aan versie nr. 4.

Zo zijn er zeker nog 2 pijnpunten in onze evaluatie.

• Tal van fondsen zijn ofwel té klein of investeren in bepaalde niches, waarbij de duurzaamheidsverslaggeving niet gestandaardiseerd is. Om die reden krijgen ze van Morningstar of andere raters geen duurzaamheidsquotering.
• Ook erg jonge fondsen komen ietwat bekaaid uit onze benadering. Dit omdat we belang hechten aan bewezen rendementen op langere termijn. En omdat deze nog niet te beoordelen zijn op hun Sharpe-Ratio, Alfa of Standaarddeviatie.

Sommige van de fondsen, die wij volgen, zijn dus wellicht door onze manier van benaderen ondergewaardeerd. Maar wat we “niet kunnen meten, kunnen we natuurlijk ook niet weten”. En we passen er voor om dan maar onze eigen inschatting (subjectief) in te schakelen.

(laatste update: 04/01/2023)