Toen Stijn Streuvels in 1927 zijn boek De teleurgang van de Waterhoek uitbracht, werd het boek door katholieke banbliksems als zedeloos omschreven. Toen het boek in 1971 verfilmd werd, werd het onder de naam Mira in Nederland uitgebracht. Het was de periode waarin de preutsheid haar beste kruid verschoten had en de film is voor veel 60-plussers wellicht ook de eerste waar ze in close-up in bioscoop of later op TV een blote borst konden ontwaren.
De film schoot de carrières van Willeke van Ammelrooy en Jan Decleir mee op gang.
Inmiddels bestaat er in Vlaanderen ook een MIRA – Milieurapport Vlaanderen – . Deze zorgt voor de wetenschappelijke onderbouwing van de milieubeleidsplanning en werkt onder de vleugels van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) . In opdracht van MIRA wordt ook periodiek de evolutie van het Duurzaam Sparen en Beleggen in België onder de loep genomen. Het meest recente onderzoeksrapport dateert van oktober 2013. Zijn de bevindingen even opwindend als die van de andere MIRA? Laten we beginnen met te stellen dat het rapport , samengesteld door Herwig Peeters en Sammy Raeymaekers van Forum Ethibel vzw erg gecondenseerd is. En zeker geen volledigheid beoogt. Eerder wil het tendensen opmerken.
In dit laatste rapport blijkt dat er ongeveer € 11 miljard in België aan Maatschappelijk Verantwoord Investeren (MVI) besteed wordt. € 2,4 miljard in sparen en 8,66 miljard in beleggen.
Op de spaarmarkt is het aandeel van duurzaam sparen gezakt tot 0,95 % van het spaarvolume. We weten allemaal dat de Belgen massaal veel geld op spaarrekeningen geparkeerd hebben. Ondanks de bankencrisis – waarbij wantrouwen ten opzichte van grootbanken en onbegrip mbt. bankbonussen toch veel media-aandacht kregen – heeft dit dus globaal niet geleid naar bezinning van mensen waar ze met hun spaargeld naartoe zouden gaan. In feite is alleen Triodos Bank in dit segment redelijk gegroeid. Maar een duidelijke beweging weg van grootbanken en “kapitalistische banken” heeft dit niet veroorzaakt. Dit geeft natuurlijk te denken over de slaagkansen van een project als NewB. Zonder dit af te schrijven, moet er m.i. toch voorzichtig op de slaag- en groeikans gewezen worden. Mensen die ter goeder trouw én enthousiast aan dit initiatief beginnen, moeten alvast de nodige nuchterheid behouden. Niets wijst er op dat This Time is Different het juiste gevoel is.
Op de beleggingsmarkt zien we eveneens hetzelfde gebeuren: verlies van marktaandeel tov. de totale beleggingsmarkt. Duurzaam Beleggen maakt daar nu 8,1 % van uit (vroeger 9,6 %). Na spectaculaire stijgingen tot 2010 staan we eind 2012 weer op niveau van 2009.
In 2012 waren er 315 duurzame investeringsvehikels opgelijst. Dit is een daling met 39. In dit segment is KBC marktleider ( 53 %), gevolgd door Dexia (17,62 %), BNP Paribas (12,30 %), ING (6,54 %) en pas daarna Triodos Bank (5,86 %). De auteurs wijzen er m.i. terecht op dat er een groeivertraging is door aanhoudende onzekerheden op de financiële markten. In 2012 zijn we pas 4 jaar verwijderd van de financiële crisis eind 2008 en pas net 1 jaar van de landencrisis, die in België onder meer Dexia op de knieën kreeg.
Maar niet alleen Dexia zat op dat moment in een overlevingsmodus. Ook andere spelers als KBC likten hun wonden en BNP Paribas was wellicht eerder bezig met de integratie van het Fortis-kanaal. In dergelijke periodes van alle hens aan dek is het wellicht “normaal” dat er meer op business as usual gefocust wordt en dat alternatieve ontwikkelingen wat in de wachtkamer geduwd worden. De afname zal ook wel te maken hebben met de ontmanteling van OMOB-Bank (een oud restant van Ethias, dat uiteindelijk op last van Europa verkocht werd en voortaan als Optima Bank door het leven gaat). Ethias, een van oudsher rode socialistische verzekeringsinstelling, had op zijn minst oren naar duurzaamheid. Van de koper, Optima, kan moeilijk gezegd worden dat de socialistische inspiratie een beleidslijn is. Zelf niet met een voorzitter als voormalig SP-coryfee Luc Van den Bossche .
Wellicht is ook een deel van de achteruitgang te verklaren door het aflopen van enkele kapitaalgarantiefondsen, met “sustainable” in hun naamgeving. De hoogdagen van kapitaalgarantiefondsen situeren zich in de eerste 5 jaar van de 21e eeuw. Op eindvervaldag bleek dat de meeste kapitaalgarantiefondsen toch niet echt een schot in de roos waren geweest. Hun populariteit is dan ook sterk gedaald.
Al bij al zou je dus geneigd zijn om te denken dat we inderdaad naar een teleurgang van het MVI aan het evolueren zijn.
In 2012 zijn wij met onze werking rond Ethisch Beleggen begonnen. Hebben wij iets opgestart dat zich in een afkalvende markt beweegt? Zal ons project dan ook ooit rendabel kunnen groeien of stagneert het op een niveau van goedbedoelde kleinschalige huis-, tuin – en keukenvlijt?
We hebben natuurlijk geen glazen bol en niets garandeert dat die negatieve ontwikkeling omgedraaid zal worden. Anderzijds is het zo dat internationale signalen er op wijzen dat MVI zich sterk herpakt heeft en momenteel fors groeit. Of dit ook in België zo is, zal misschien blijken als MIRA enkele volgende jaarrapporten publiceert.
Als ik mag afgaan op een kort gesprek dat ik had met Kelly Hebert, Benelux-verantwoordelijke van de Franse beheersmaatschappij Financière de l’ Echiquier per 08/05 laatstleden bij een presentatie bij een verzekeraar, zijn er toch aanwijzingen dat duurzaam beleggen meer en meer onder de aandacht komt van vermogensbeheerders en financiële planners in België. Een kentering of een tijdelijke modegrill bij die organisaties? Wie zal het zeggen!
Wij zijn alvast van plan om ons in de niche van het ethisch beleggen te blijven verankeren. Niet alleen omdat het ons interesseert en we ons steentje willen bijdragen aan de ontwikkeling en promotie ervan. Maar ook omdat we vinden dat het een noodzaak is als we afwillen van kortetermijnplanning in het financieel beleid van ons eigen leven en dit van onze klanten.