Binnen 6 maanden komt de nieuwe MiFID II-regelgeving in voege. MiFID eist voortaan aandacht voor duurzaamheid bij financiële adviseurs. Vanaf 2 augustus 2022 moeten financiële adviseurs beleggers ook vragen naar hun ESG-voorkeuren. En hun desgewenst een ESG-conform aanbod kunnen doen. Het beleggingsprofiel dat moet opgemaakt worden zal voor het eerst de niet-financiële interesses van de belegger moeten inventariseren. Daarna zal een aanbod moeten volgen dat in overeenstemming is met de niet-financiële wensen van de klant.
Vandaar de titel van deze bijdragen. Als bemiddelaar zullen we voortaan meer informatie moeten opvragen bij de klant. Is die überhaupt geïnteresseerd in wat zijn belegging betekent voor een beter milieu, een socialere maatschappij en meer bestuurlijke transparantie? Of primeert het rendement boven alles? Desnoods ten koste van mens en maatschappij.
Eens de inventarisatie achter de rug, moet de bemiddelaar inspelen op de verwachtingen van de klant hieromtrent. Vandaar focus op de individuele doelstelling, die de klant nastreeft met zijn belegging.
Van waar komt deze verandering aangewaaid?
MiFID is origineel (2007) in het leven geroepen om beleggers beter te beschermen. Ze moest hen weghouden uit producten die niet pasten bij hun beleggingshorizon of risicoprofiel. Die producten werden hen soms door verkopers, die meer met hun eigen verkoopstarget of verdienste bezig waren dan met de belangen van hun klant. Aldus het cliché over de malafide bemiddelaar versus de onschuldige klant.
Dat er voortaan inhoudelijke criteria binnen de MiFID-regelgeving opgenomen worden oogt op het eerste zicht vreemd. Gaat het hier nog over consumentenbescherming? De verscherpte MiFID-regelgeving kadert in het Sustainable Finance Action Plan van de EU. Dit plan heeft 3 doelstellingen:
- kapitaalstromen heroriënteren naar duurzame investeringen waardoor een duurzame en inclusieve groei mogelijk wordt
- de financiële risico’s verbonden aan klimaatverandering, aantasting van het milieu en sociale kwesties te beheren
- transparantie en langetermijndenken in financiële- en economische activiteiten bevorderen.
Eerder kwam hierrond reeds de SFDR-regelgeving (regel 2 in illustratie hierboven) in voege. Via de SFDR-regeling moesten fondsbeheerders hun producten zelf indelen naar gelang de graad van duurzaamheid (niet/licht/stevig).
Voortaan zullen financiële adviseurs zelf ook hun klant moeten bevragen of en in welke mate ze willen dat hun belegging een duurzame insteek heeft. De resultaten uit die bevraging moeten ze daarna koppelen aan een passend beleggingsvoorstel.
Met de verandering van de MiFID-regelgeving wil de EU dus in feite de beleggingsmarkt sturen. Wat de bemiddelaar onder het mom van consumentenbescherming sinds 2007 niet meer mocht doen, wordt nu in feite door de wetgever opnieuw ingevoerd. De verplichting kan gezien worden als een fuik waar de belegger ingejaagd wordt.
Bevraging van de klant.
De lijst met ESG-topics is nagenoeg eindeloos. We geven hier 3 potentiële bekommernissen weer (1 voor de E, 1 voor de S en 1 voor de G). Wil hij (m/v/x)
- er klimaatverandering mee tegengaan?
- er gendergelijkheid mee bevorderen?
- dat bedrijven waarin hij belegt er een eerlijke belastingspolitiek op nahouden?
Hoe moet je daar een werkbare oplijsting voor maken? Een oplijsting die de klant niet zelf de gordijnen injaagt? Het is geen gemakkelijke klus. Temeer omdat een potentiële klant al een resem andere vragen moet beantwoorden wil hij gaan beleggen. Nu roept dit vaak al weerstand op. Gaan we het hem nu nog lastiger maken én extra wrevel opwekken? Doen we de bevraging oppervlakkig en hebben de resultaten dan wel enige waarde? Of doen we dit uitgebreid waardoor we de klant veroordelen tot een lange vragenlijst? Is er een gepaste middenweg te vinden waardoor de klant duidelijke keuzes kan maken, zonder dat hij zijn eigen hersenen moet oververhitten?
Hoe de wetgever het juist bedoelt -iets dat door controleorganen als FSMA eventueel in samenwerking met beroepsorganisaties kan aangegeven worden- is nog even gissen.
Hoe bereidt Ethisch Beleggen dit momenteel voor?
We hebben 2 vragenlijsten opgesteld.
- Bij 1 ervan proberen we te achterhalen wat de klant met zijn belegging zeker niet wenst te ondersteunen. We hebben daarbij een 10-tal uitsluitingsgronden gerubriceerd en vragen hem daar de voor hem belangrijkste uit te selecteren.
- Bij een 2e lijst vragen we wat hij juist wenst te stimuleren met zijn belegging. Voor dit laatste hebben we 4 clusters van diverse SDG-doelen gegroepeerd. Die duurzame ontwikkelingsdoelstellingen zijn een leiddraad naar een betere samenleving.
Het aanbod naar de klant: de truc met de duif ?
Eenmaal de wensen van de klant gekend zijn, moet de bemiddelaar daar een passend beleggingsvoorstel aan koppelen.
Niet evident omdat de informatie die fondsbeheerders ter beschikking stellen niet altijd erg duidelijk is.
En misschien zelfs helemaal onmogelijk. Want hoe bereik je bijv. de voor een belegging noodzakelijke spreiding als de klant erg afgelijnde opvattingen heeft rond waar hij inhoudelijk wel of niet wenst in te beleggen?
Het doet me onwillekeurig denken aan de “De duif is dood”-sketch van Toon Hermans. Een debutant goochelaar moest voor een jury een proef van bekwaamheid afleggen waarbij al zijn trucs mislukken. Onder meer door slecht goochelmateriaal.
De gemakkelijke weg opgaan?
Er zijn momenteel fondsbeheerders (*) die financiële bemiddelaars naar hun instelling willen lokken met een all-in-one oplossing. Zij spelen in op de behoefte van gemak bij de bemiddelaar en willen hem de last van het zoekwerk ontnemen.
Dergelijke oplossing is voor de fondsbeheerder ook interessant, want het bindt de bemiddelaar min of meer aan diens aanbod.
Zo maakt Nordea momenteel in de sector al een tijdje reclame met zijn Nordea ESG Stars. Oplossingen die volgens hen voor een ESG-portfolio aan de MiFID vereisten voldoet.
Laat het duidelijk zijn: we hebben niets tegen Nordea. Maar toch vragen we ons af of hun oplossing, waarin ze verschillende regio’s en activaklassen bespelen, wel is wat de wetgever uiteindelijk beoogt? In hun publiciteit betogen ze dat ze ESG serieus nemen. En inderdaad hun ESG Stars hebben zeker troeven. Maar tegelijk zijn het SFDR-artikel 8-fondsen. Dus eerder lichtgroene benaderingen. Wellicht voldoende voor de matig geïnteresseerde in ESG of duurzaamheid. Maar voor wie meer verwacht of zelf expliciete beleggingskeuzes wil maken, lijkt het aanbod eerder dunnetjes.
Alvast met lichtgroene beleggingen worden de 3 doelstellingen van het Europese actieplan niet veel dichter bij realisatie gebracht.
Strompelen en struikelen op de moeilijke weg?
Wil een bemiddelaar echt maatwerk leveren, dan zal hij (m/v/x) redelijk veel extra tijd moeten steken (en blijven steken) in productkennis. Tevens zal hij geen sleutel op de deur-oplossingen kunnen aanbieden. Iedere klant kan immers zelf zijn eigen accenten leggen.
Met de momenteel publiek beschikbare informatiebronnen kunnen bescheiden bemiddelaars o.i. geen feilloos werk leveren. Toegankelijke databases mits betalen van weerkerende lidgelden zijn voor hen immers niet dadelijk binnen bereik.
Trouwens beoordelingen door ESG-raters zijn vaak tegenstrijdig met elkaar. Dus ook bemiddelaars met meer financiële armkracht zullen het wel eens bij het verkeerde eind hebben.
Dus blijft er niets anders over dan bescheidenheid aan de dag leggen. En klanten bedienen op de best mogelijke wijze. Een wijze die sowieso niet altijd 100 % zal kunnen samenvallen met alle wensen en verlangens die deze formuleerde. Het besef dat duurzaam beleggen “a work in progress” is zal m.i. minstens nog enkele jaren verder dienen uitgedragen worden.
Zal de EU taxonomie ooit zo uitgewerkt raken dat definitief beslecht kan worden wat duurzaam is en wat niet? M.i. blijft dit twijfelachtig. Alsof de maatschappij en opvattingen niet verder zullen evalueren.
Hoe dit in de praktijk bij Ethisch Beleggen zal werken?
We zijn er nog niet volledig uit. We werken alvast aan een bestand dat rubriceert op welke SDG’s de door ons opgevolgde fondsen inspelen. Maar we zien nu al dat tal van fondsen hierover niets publiceren. Of toch niets dat relatief gemakkelijk toegankelijk is.
Wat bij beleggers en/of bemiddelaars die niet wakker liggen van ESG?
Gezien de doelstelling van het duurzame financiële actieplan van Europa zou een keuze niet-ESG contraproductief zijn. Vandaar dat al duidelijk is dat een klant welke niet expliciet naar ESG-oplossingen vraagt in zijn beleggingen toch ESG-producten mag aangeboden worden. Uiteraard mits deze passen in de rest van zijn beleggingsprofiel.
Publicatieverplichtingen
Indien de bemiddelaar expliciet niet ESG-gerichte beleggingen aanbiedt, wordt deze voortaan verplicht om op zijn website duidelijk te maken dat duurzaamheidsrisico’s niet in zijn beleggingsadvies meegenomen zijn. Verder moet deze daar ook motiveren waarom hij de negatieve effecten van beleggingsbeslissingen op duurzaamheidsaspecten niet in zijn advies verwerkt.
Tijdens het advies
In de precontractuele informatie moet ook duidelijk gemaakt worden wat de waarschijnlijke effecten van duurzaamheidsrisico’s zijn op het rendement van de financiële producten die zij adviseren.
Voorbeeld: de bemiddelaar wil een fonds verkopen dat in fossiele brandstoffen investeert. Dan volstaat het niet meer om te verwijzen naar de gestegen energieprijzen en de opgelopen koersen van de bedrijven in de sector als motivatie. Neen, voortaan moet de klant gewezen worden op het uitfaseren van CO2- tegen 2050. Dat daardoor de verkoop van fossiele brandstoffen stelselmatig zal verminderen en dus de winstmarge (=minder verkoop + gelijke of hogere kosten) in de toekomst onder druk komt te staan. Met andere woorden: hij moet de ESG-risico’s verbonden aan de belegging in de verf zetten.
Risico voor de bemiddelaar?
Wat zijn de sancties zo dit niet gebeurt? Momenteel is dit nog onduidelijk. Maar …
- Zo het de EU menens is met de heroriëntatie van de financiële stromen, dan zullen de controlediensten daar normalerwijze een punt van controle moeten van maken.
- En zelfs al doen ze dat niet, dan kan de aansprakelijkheid van de bemiddelaar ingeroepen worden door een klant. Geconfronteerd met waardedaling wegens het voordoen van een ESG-gebonden risico kan hij op die manier mogelijk zijn verlies proberen te recupereren.
Disclaimer: dit artikel is geschreven op basis van de informatie die mij momenteel bekend is. Regelgeving is vaak erg cryptisch voor wie niet opgeleid is in juridisch jargon. En niet alle teksten die beschikbaar zijn, zijn in het Nederlands vertaald.
(*): MiFID eist aandacht voor duurzaamheid bij financiële adviseurs schreven we in onze eerste paragraaf. Dat kon je vandaag ook in De Tijd 03032022 zien. Niet toevallig dook daar een paginagrote advertentie van DPAM (Degroof Petercam Asset Management) op. DPAM prijst zich er aan als partner voor wie het in de sector van bankieren en beleggen moeilijk heeft om zich aan te passen aan de komende nieuwe regelgeving.