(opmerking 13/07/2022: deze tekst is gedeeltelijk achterhaald. Na verloop van overgangsperiode tussen oude en nieuwe normen werd de website van Towards Sustainability grondig aangepast).

Het label Towards Sustainability werd met veel bombarie door de financiële sector in België in de markt gezet. Dit gebeurde in november 2019. Het label kondigde via haar moeder Febelfin (de koepel van financiële instellingen) trots aan dat het label haar criteria voor het eerst ging verfijnen. Dit gebeurde op 2 juni 2021. Die verfijning moet een tweejaarlijks proces worden. Ze wil inspelen op de evoluerende verwachtingen en op wijzigende regelgeving rond duurzaamheid. De herziening moest leiden tot een diepere integratie van duurzaamheid in het beleggingsproces.

Nu is verfijning iets dat je doet als de mazen van het net te groot zijn en er dus nog ongewenste specimen doorglippen. Je mocht dus verwachten dat bij het in voege treden van de herziening (januari 2022) her en der een gelabeld product zijn erkenning verloor. Dat is toch wat een versterking van de kwaliteitsnorm meestal als resultaat heeft.

Maar neen, het onmogelijke is gerealiseerd. De verstrenging in de normering leidde tot een forse aangroei in de erkenningen. De Abelprijs (soort Nobelprijs voor wiskunde) mag dit jaar naar de Belgische financiële sector gaan. Ze slaagde in de kwadratuur van de cirkel. Althans tot 30/06/2022. Want pas dan gaan de verstrengde regels bij Towards Sustainability effectief in voege.

Met stille trom verkondigd

De aankondiging van de herziening was nog een persbericht waard bij Febelfin. Maar sindsdien lijkt er van die kant uit niets meer gepubliceerd rond Towards Sustainability. De implementatie van de verstrenging werd dus niet in de schijnwerpers gezet door de labelhouder. Na een grondig Google search vinden we op de site van Sustenuto wel een bedanking door Olivier Marquet, voorzitter van het Central Labelling Agency van Towards Sustainability over het door Sustenuto als ondersteuning geleverde werk.

Forse aangroei van het aantal gelabelde producten…

Echter waar er per 02/06/2021 “slechts (nou ja)” 580 producten erkend waren door het label, bleken er eind februari 2022 reeds 646 erkend te zijn. Vandaag 19/04/2022 zijn dit er inmiddels 708. (*) Een stijging met 22 % op 10 1/2 maanden tijd. Blijkbaar niets om trots op te zijn, gezien het vanuit het publicitaire kamp al die tijd muisstil bleef. Dat stemt ons wat achterdochtig. Wie stevig groeit én zich gelijktijdig verdiept heeft immers iets om mee uit te pakken.

… onder verscherpte normen?

We vreesden dat vooral de deur verder opengezet werd voor lichtgroene producten.

Veel fondsbeheerders zijn naar aanleiding van de invoering van de SFDR-regelgeving opgeschoven van “niet duurzaam” naar een “beetje duurzaam“. De beweging van “beetje duurzaam” naar “nog duurzamer” heeft ook -in mindere mate evenwel- plaatsgevonden. Diverse fondsen hebben hun eigen criteria dusdanig aangepast dat ze zich voortaan een art. 9-imago aanmeten. Als de enige écht duurzame fondsen. Echter de beweging aan de onderkant van de markt was veel sterker. Uit vrees om uit de gunst van de evoluerende belegger te vallen, hebben veel art. 6 fondsen (geen aandacht voor duurzaamheid) een sprong gemaakt naar art. 8 . Hiermee engageren ze zich op 1 (of meerdere) aspecten van ESG in te spelen. Deze groenwassing gebeurde op grote schaal in de fondsen- en ETF-wereld. Per slot van rekening zijn dit commerciële instellingen en die willen vooral verkopen.

Maar het lijkt er eerder op dat alle reeds erkende fondsen (en de nieuwe fondsen)  nog steeds geëvalueerd worden op basis van de originele kwaliteitsnorm. Op de infofiches van de gelabelde producten zijn immers bij de uitsluitingscriteria tekstblokjes toegevoegd beginnende met ‘uiterlijk op 30/06/2022:‘, waarna de verstrengde eisen uit de gereviseerde kwaliteitsnorm volgen.

Kortom: er werd een overgangsperiode voorzien waarbij de producten de kans hadden om hun investeringsbeleid in overeenkomst te brengen met de gewijzigde norm. Als er al fondsen hun label zullen verliezen op basis van de verstrengde regels bij Towards Sustainability, dan zal dit pas in de stille zomermaanden gebeuren.

Sorry Not Sorry

Het marktoverzicht van 31/12/2021 uitgebracht door Novethic blijft daarom ook minstens tot 30/06/2022 relevant. De conclusie mbt. 9 Europese labels voor duurzame financiëring (waaronder Towards Sustainability) luidt daar  2 op de 3 fondsen die een label dragen hebben géén duurzame investeringsdoelstelling .

Allemaal winners?   

Had men als “kwaliteitslabel” zijn deuren niet beter eventjes gesloten voor al die nieuwkomers? Nu lijkt het of er op de valreep nog een grote deliberatie gebeurd is. Er is een Vlaamse boerenwijsheid die stelt : “ge keunt ’t nie al willen in ’t leven, veel beuter en een dikke maarte“. Het lijkt er op dat ze dit advies in de hoofdkwartieren van de bankenfederatie aan hun laars lappen. Is “Hoe meer zielen, hoe meer vreugde” niet eerder het parool?

Niets dan voordelen?

Erkend worden binnen een kwaliteitslabel vergt een financiële inbreng (het aanvraagpakket om het label te verkrijgen vermeld o.m. doorzenden van de tariefstructuur).  Dus: kassa, kassa voor Febelfin.

Maar ook kassa, kassa voor de erkende fondsen in kwestie. Nu kunnen deze door (onvoldoende geschoolde/kritische) adviseurs aan hun steeds mondiger wordende klanten verder aangeboden worden. Immers ze dragen een kwaliteitslabel.

Het voelt een beetje aan als de oude marketingcampagne rond Belgische kazen van enkele jaren geleden: “Kazen van bij ons, dan weet je dat het goed is” was de slogan van VLAM. Een poging om ons consumptiegedrag te beïnvloeden door op de nationaliteit te zinspelen. Maar nationaliteit op zich is niet noodzakelijkerwijze een kwaliteit. Net zoals de erkenning door een ‘label’ niet noodzakelijk veel betekent als de norm te laag ligt.

Uitsluitend kommer en kwel, dan?

In een marktvergelijking van labels rond financiële duurzaamheid, uitgevoerd door Qontigo en gepubliceerd begin 2022, scoort Towards Sustainability als enige op alle gescreende elementen. Dat wijst er op dat het screeningsmodel op zijn minst uitgebreid is. Maar uitgebreide screening zonder voldoende strenge normering blijft natuurlijk eerder vrijblijvend.

Triodos Bank had in zijn kritiek op de de versie 2.0 van Toward Sustainability al gemeld dat het label zijn ambities afstemt op de gemiddelde praktijken in de sector. En dus niet op wat de planeet en de samenleving feitelijk nodig heeft. Verstrengde regels bij Towards Sustainability zijn daar alvast te licht bevonden.

De uiteindelijke schifting eind juni zal duidelijk maken of zelfregulering van de financiële sector een moeilijke -, dan wel een onmogelijke- oefening is. Bij zelfregulering is vaak zo’n grote variëteit aan partijen bij betrokken dat vooral de noodzaak tot consensus de debatten determineert. Veel minder dan het formeel beoogde doel.

De consument/particulier die duurzaam wil beleggen heeft derhalve vandaag zo goed als niets aan de update bij het label. Het is nog minstens 2 maand wachten om mogelijke gevolgen op het financiële speelveld onder ogen te zien. Dan pas zal blijken of de verstrengde regels bij Towards Sustainability een echte stap vooruit zijn op de weg naar duurzaamheid. En of het Febelfin-label zijn ambitie waar maakt.

Overheidsingrijpen gewenst?

Zoals hierboven blijkt uit de illustratie is er een overaanbod duurzaamheidslabels. Wat moeten we hiermee?

Sanering van de wildgroei aan labels is niet automatisch een oplossing. In een vrije markt met keuzevrijheid kan een consument makkelijk om de tuin geleid worden. Dat kwaliteit bovendrijft en uiteindelijk altijd de bovenhand haalt is een mythe. Onder meer aangetoond door het debacle van Video 2000 in haar strijd met Betamax en VHS om tot videaostandaard uit te groeien.

Maar een monolitisch door een overheid opgelegde standaard blijft evengoed gevaarlijk. Een verwijziging naar de huidige slaafse houding van de staatstelevisie in Rusland is wellicht te voor de hand liggend. Maar vaak heeft overheidsregulering de neiging om te normeren. En daarna niet verder te evolueren. Waardoor je een keurslijf krijgt dat al vlug gaat knellen.

De ESMA (Europese Autoriteit voor effecten en markten) kondigde alvast aan dat ze in Sustainable Finance Roadmap 2022-2024 prioriteit zou geven aan het tegengaan van greenwashing en het promoten van transparantie. De Nederlandse tak AFM, lijkt zich alvast ook in de materie te gaan vastbijten.

Suggesties aan FSMA.

Bij de Belgische evenknie, FSMA, staat vandaag op hun website dat ze geen controle uitvoeren op duurzaamheidslabels. Ze geven alleen advies waar beleggers moeten op letten. Misschien kan FSMA de aspirant-belegger toch wat meer tegemoet komen door bij Toward Sustainability (en/of haar moeder Febelfin) aan te dringen op meer transparantie mbt. hun erkenningscriteria.

• Een 37 pagina lange tekst, uitsluitend in het Engels beschikbaar, is misschien wel erg volledig. Maar daarom nog niet te behappen door de gemiddelde geïnteresseerde belegger. Een vertaling in de beide landstalen (zo mogelijk ook in het Duits als we de Oostkantons niet willen discrimineren) is toch het minste wat je zou verwachten.
• Als die nog zou geflankeerd worden door een leesbare samenvatting van een 3 à 4 pagina’s die de hoofdpunten toelicht, dan helpt dit nog beter. Je kan opmerken dat dit nuanceverlies met zich zal meebrengen. De ervaring leert echter dat een groot deel van de beleggers prospectussen, … niet doornemen. Om die reden werd trouwens het document “essentiële beleggers informatie” verplicht gesteld. Een belegger die zich op een label wil verlaten zou toch -m.i.- op zijn minst gemakkelijk moeten kunnen natrekken waar dit label voor staat en welke accenten het legt.
• Voorlopig is ook de leesbaarheid van de productpagina (hier een voorbeeld van NN (L) Global Sustainable Equity) er niet op verbeterd. Dit door de toevoeging van overgangsbepalingen tot 30/06/2022. Wellicht lost dit probleem zich echter binnen een 2-tal maanden vanzelf op.

 

(*) update 13/07/2022 : de overgangsperiode (lopend tot 30/06/2022) is inmiddels voorbij. De website van Towards sustainability werd vernieuwd.

We lezen nu dat er ‘meer dan 680 producten’ het label behielden of haalden. Dit betekent dat er toch een aantal hun erkenning verloren of niet langer solliciteerden naar erkenning. Het overzicht van de het betrokken producten komt ons eerder ontoegankelijk over. Maar misschien hebben we een gewenningsfase nodig. De informatie per product is ook volledig veranderd. Ze werd alvast veel grafischer gemaakt. Het lijkt er op dat de info nog volop aangevuld wordt.  De leesbaarheid van de info laat soms wel te wensen over. Dondergroene tekst op een lichtgroene achtergrond of witte tekst op lichtgroene achtergrond vergt het uiterste van de ogen. En zelfs deze extra inspanning volstaat niet steeds.