Met de tovertruc die Groenkracht kon uithalen in de overnamestrijd rond Electrawinds plaatst het zich op dezelfde lijn als de ACW-vehikel Arco in het Dexiaverhaal.
De gelijkenissen zijn te frappant om niet op te merken. Zowel Dexia als Electrawinds gingen ten onder aan overmoedige investeringen in een kantelend financiëel – en economisch verhaal. Beide instellingen hadden ook een gedeelte van hun maatschappelijk kapitaal verworven door coöperatief kapitaal aan te trekken. In de coöperatieve structuur van zowel Arco als Groenkracht werden de 3 basisregels van de belegger: spreiden, spreiden én spreiden ostentatief met de voeten getreden door rein-ne-va-plus te spelen. Nagenoeg alles inzetten op 1 investering. Dit casinogedrag lijkt ook nu weer beloond te worden.
Laat me duidelijk zijn: als belegger ben ik blij dat ik het belangrijkste deel van mijn investering in Groenkracht niet kwijt ben door de oplossing die uit de bus gekomen is. Maar als burger wringt het géén klein beetje dat de weeral samenleving genaaid is.
Net zoals in het Dexia-verhaal zijn er blijkbaar echte investeerders, die weten waar ze aan beginnen en dus zonder pardon met nagenoeg lege handen blijven zitten. En dan zijn er nog de –in dit geval 4.000- sukkelaars, die meegetrokken zijn in een wervend verhaal en quasi tegen zichzelf beschermd hadden moeten worden. Omdat zij blijkbaar niet wisten dat ze in risicokapitaal geïnvesteerd hadden.
Beide organisaties –zoals trouwens het volledige coöperatief gedachtengoed- kaderen hun werking in een engagement naar een maakbare samenleving. Het ACW wou het sociale in de maatschappij mee vorm geven en bewaken. Electrawinds wou inzetten op een ecologische omkering. Als ethisch belegger heb ik dan ook veel sympathie voor hun insteek. Deze facetten zijn m.i. inderdaad erg belangrijk in een lange termijnverhaal. Solidariteit en duurzaamheid mogen we als waarden niet verliezen. Maar met wat ze uit de brand sleepten in vergelijking met andere actoren lijken ze toch eerder te functioneren in een melkbare samenleving. Als het fout gaat zorgen de “powers that be” ervoor dat er iets extra uit de kast gehaald wordt om de vrienden, nou ja, te vriend te houden.
Deze 2 maten – 2 gewichtenopstelling is m.i. niet alleen nefast voor de politieke geloofwaardigheid maar evengoed voor het coöperatieve verhaal. Mensen moeten gestimuleerd worden om in te zetten op verandering én verbetering. Maar er moet ze niets wijsgemaakt worden. Coöperatief kapitaal is risicokapitaal. Risico moet genomen worden én zo mogelijk beloond. Maar eigen aan risico is dat het ook fout kan gaan. Mee-eten van de voordelen van een coöperatie én bij problemen de kastanjes uit het vuur laten halen en daar begrip voor vragen is m.i. een brug te ver. Te ver omdat de kost hiervan elders door de maatschappij moet gedragen worden. En we zwemmen als gemeenschap niet in het geld. Te ver ook omdat andere beleggers wel op de blaren moeten zitten. Er wordt een ongelijk level playing field gevormd.
Wanneer een ouder zijn balorig kind dat zich op de vloer van de supermarkt werpt en stampvoetend om een snoepje keelt tegemoet komt, kan men daar -gezien de omstandigheden- naast gêne, begrip voor opbrengen. Maar niemand zal dit als een deugdelijk opvoedingsconcept beschouwen.
Welnu, de manier waarop de coöperant de laatste tijd blijkbaar uit de beleggings- en naar de spaarderssfeer gemasseerd wordt, is ook geen houdbare kaart. Ooit komen de machinaties achter de Arco – en Groenkrachtbevoordeling aan het licht. Dat kan nu nog niet volledig ingeschat worden.
Het risico bestaat dat tegen dan de samenleving haar interesse verloren is. Net zoals een sportliefhebber zijn interesse in een manifest vervalste voetbal- of wielercompetitie verliest. Daarom een warme oproep aan de pers om dit verhaal verder op te volgen. En tevens aan alle betrokkenen uit het coöperatieve verhaal om standpunt in te nemen. Zindelijk denken start met scherp omlijnde definities en gedijt niet in flou artistique.
Deze bijdrage verscheen lichtjes aangepast op 24/04/2014 in de opiniepagina van dagblad De Tijd: Echte coöperaties gaan voor een maakbare samenleving, geen melkbare samenleving_ De Tijd