In alle kranten zijn de voorbije weken lijstjes verschenen, wat je – naast betogen voor een beleid waarbij klimaatmaatregelen serieus genomen én daarna ook echt gerealiseerd worden – kon doen om je CO2-uitstoot te reduceren. In november van 2018 kwam Nordea, de grootste financiële groep uit Noord Europa, met de verrassende boodschap dat je vooral aandacht moet besteden aan je eigen financieel gedrag. Door uw geld van gewone rekeningen en fondsen naar duurzame alternatieven te verhuizen, verklein je (bij een gemiddelde levensloop) tot 27 x efficiënter je ecologische voetafdruk dan met een geheel van andere (ook zinvolle) gedragsveranderingen.

Spectaculaire cijfers. Maar blijven ze ook overeind als je dieper graaft? 

We mogen niet vergeten dat deze boodschap gebracht wordt door een instantie die hier ook garen bij spint. Het klinkt daarom een beetje als de oude reclame: “Wij van WC-Eend adviseren WC-Eend”.

Nordea stelt m.i. terecht dat het jammer is dat de financiële middelen die iemand heeft én de aanwending ervan ten onrechte niet meegeteld wordt bij de berekening van diens persoonlijke ecologische voetafdruk.  Hiermee wordt je geld als een neutrale factor ingeschat. En dat is het zeker niet.

Ons huidig economisch model zet nog steeds subsidies, investeringen en leningen in om activiteiten te stimuleren die destructief zijn op milieuvlak. Het gaat daarbij verkeerdelijk uit van onbeperkte bronnen en geeft geen aandacht aan de klimaatverandering. Dit moet radicaal veranderen. De financiële middelen moeten eerder ingezet worden ten gunste van bedrijven die inzetten op een transitie naar een lage CO2-uitstoot, naar een duurzame economie. Als alle mensen dit zouden begrijpen, dit in rekenschap zouden brengen en dan hun geld in beweging brengen, zou al dit kapitaal in de juiste richting kunnen vloeien.

Het berekende cijfers is alvast spectaculair. Nordea licht zelf de belangrijkste vooronderstellingen toe die gebruikt zijn om tot dit resultaat te komen:

• de gebruikte tijdsperiode: de bevindingen zijn opgemaakt op basis van de gemiddelde werkjaren van een Zweed
• duurzame beleggingen zijn hier gedefinieerd als beleggingsfondsen die niet investeren in bedrijven met een belangrijke blootstelling aan fossiele brandstoffen
• traditionele beleggingen zijn gedefinieerd als een globaal passief beleggingsfonds waarin een overeenstemmend gewicht aan bedrijven met een belangrijke blootstelling aan fossiele brandstoffen is toegekend
• Voor de bepaling van de emissienormen van de bedrijven met belangrijke uitstoot werd uitgegaan van hun scope 1 & 2. Korte uitleg over scope 1 en 2 vindt je hier .
• Het geïnvesteerd bedrag werd afgeleid op basis van statistieken over het gemiddeld Zweeds salarisniveau en de gemiddelde spaarcapaciteit.
• Voor een gemiddelde jaarlijkse opbrengst werd gekeken naar het reeds geselecteerde globale passief beheerd aandelenfonds.

Nordea liet de berekeningen nakijken (Ben Caldecott) en heeft ook de gekozen variabelen in verschillende richtingen verschoven, maar uiteindelijk blijft die factor 27 overeind.

Simpel overzetbaar naar België?

Het inkomensniveau, de spaarcapaciteit, de arbeidsloopbaan van een gemiddelde Zweed is niet die van een gemiddelde Belg. Dus op die factor “27” pinnen we ons zeker niet vast. Maar zelfs al zouden die verschillen een invloed van (m.i. ruim gerekend) 20 % hebben, dan nog blijft heroriënteren van je financiële middelen meer dan 20 keer efficiënter in het reduceren van je ecologische voetafdruk dan de 4 andere inspanningen samen.

Gecontesteerde bevindingen.

Omdat elke gebruikte analysemethode limieten heeft, moeten de bevindingen zeker door de financiële wereld verder uitgewerkt en verbeterd worden. Dadelijk na de publicatie kwam er al kritiek op de studie. We geven vraag en antwoord zoals Nordea die zelf oplijstte.

1. Wordt er niet te gemakkelijk van uitgegaan dat herbestemming van kapitaal uitstoot reduceert? Veranderingen in de beleggingsoriëntatie van beleggingsfondsen zullen kapitalen in beweging zetten én de kostprijs van kapitaal voor een bedrijf kan hierbij beïnvloed worden. Als dit van voldoende intensiteit is (collectieve inspanning van beleggers), dan zal dit op (middel)lange termijn zijn invloed op CO2-uitstoot hebben.
2. Worden hier geen appels met citroenen vergeleken? Het is tot op heden erg ongebruikelijk om de ecologische voetafdruk van je investeringen te vergelijken met die van andere activiteiten. Maar omdat slechts 12 % van de bevolking op basis van klimaatoverwegingen reeds veranderingen aanbracht in de manier waarop zij sparen en beleggen én omdat de meerderheid denkt dat hun financiële middelen maar een kleine invloed hebben op het klimaat, is het belangrijk om de bewustwording hierrond te bevorderen. Verder is het zo dat de klimaatimpact van uw beleggingen slechts een onrechtstreeks effect hebben, maar dat valt net zo goed te zeggen over andere zaken die men wel geregeld als belangrijk naar voor schuift.  Neem als voorbeeld verminderen van vleesconsumptie of van vlieguren. Bij vlees is de uitstoot reeds veroorzaakt vooraleer dit op je bord ligt. Er zal dus maar onrechtstreeks minder uitstoot zijn, als op de lange termijn meer mensen net als jij vlees laten voor wat het is. Bij vliegen zal het vliegtuig normalerwijze ook wel opstijgen en zijn uitstoot spuien, zonder rekening te houden met het feit dat jij al dan niet je ticket annuleerde. Ook hier is het effect niet gebonden aan jouw actie, maar afhankelijk van het feit dat velen hetzelfde gaan doen. Uw investeringen elders onderbrengen, weg van gebruik van fossiele brandstoffen, zal ook niet dadelijk veel uithalen, tenzij we met zijn allen hetzelfde doen. En -merkt Nordea ook op- andere studies schuiven zelf meer indringende veranderingen als een weg ter bestrijding van klimaatopwarming naar voor. Zoals minder kinderen krijgen.
3. Mag ik met mijn auto blijven rijden als ik duurzaam spaar? Onze studie concludeerde dat verstandig omgaan met je spaargeld een belangrijke impact heeft op je ecologische voetafdruk. Ze wil niet suggereren dat andere acties daarmee onbelangrijk zijn. Gezien de urgentie zullen we collectieve inspanningen moeten leveren op de meest diverse vlakken. Ons dagelijks gedrag moeten we blijvend durven in vraag stellen. En daar hoort ook de vraag bij of er voor jou een andere mobiliteitsoplossing is dan het hebben van een eigen auto.
4. Hoe kan ik duurzaam sparen? Onze bevindingen leiden u niet naar 1 specifiek beleggingsfonds of ander investeringsproduct.. We stellen voor dat je je eigen financiële raadgever benaderd, onafhankelijk tot welke financiële instelling je behoort, en dat je daar vraagt naar de mogelijkheden om duurzaam te gaan beleggen. Er zijn inmiddels genoeg studies die bewijzen dat dergelijke beleggingen ook op vlak van rendement niet achterblijven.

De conclusies van Nordea.

Nordea beseft dat er diverse visies zijn over wat nu de meest effectieve manier is om de ecologische voetafdruk te verkleinen. Ze hoopt dat hun studie helpt om bij te dragen tot het inzicht dat je persoonlijke financiële middelen ook een (behoorlijke) impact op je voetafdruk hebben.

Ze beseft dat er nog veel onbeantwoorde vragen zijn die verder academisch onderzoek zou kunnen verduidelijken:

• In welke mate zal een gestegen kapitaalkost voor bedrijven met een grote CO2-uitstoot en wijzigingen in de gevoeligheid van investeerders invloed hebben op een vluggere omslag naar duurzame alternatieven?
• Wat is de wisselwerking tussen persoonlijk financieel voordeel en de negatieve externe effecten bij zwaar vervuilende bedrijven? Zouden deze effecten vanuit een maatschappelijk standpunt verdere interventies/regulering bij aandeelhouders en/of vermogensbeheerders noodzakelijk maken?
• In welke mate zullen de gestegen kapitaalkosten voor dergelijke bedrijven beleggers ertoe aanzetten om hun persoonlijk CO2-voetafdruk te verbeteren en duurzaam te gaan investeren?

Om de omslag te maken naar een klimaatvriendelijke –  en duurzame wereldeconomie, is er een grote hoeveelheid duurzaam geld nodig. Dit blijkt uit de rapporten van het IPCC en wordt erkend door de Europese Commissie in haar actieplan ter financiering van duurzame groei . In de financiële sector is er een toenemende aandacht voor duurzame investeringen, waardoor de kans op een structurele groene omslag toeneemt, is het inzicht dat ook BlackRock, de grootste vermogensbeheerder ter wereld, niet ontgaan is.

Ons persoonlijk spaargeld is belangrijk om kapitaal te activeren. Mensen moeten zich bewust zijn van dit potentieel. Als velen de switch maken (**), zou dit een belangrijke impact kunnen hebben. Zei iemand Domino of zo?

****

(*): Nordea kwam recent ook in het nieuws wegens betrokkenheid bij witwaspraktijken.

(**) We schreven dit artikel terwijl FairFin blijkbaar net haar MoveYour Money Starterskit herwerkt heeft. Ook zij gaan uit van dezelfde premisse: met je geld kan je dingen in beweging zetten.