Sparen is superveilig, maar je wordt er armer van.

In tijden dat de rente relatief hoog was, werden we regelmatig gewezen op ” de kracht van de samengestelde intrest“. Die was -volgens de overlevering- zelfs door Albert Einstein gezien als het 8e wereldwonder. Als je die begrijpt dan verdien je eraan. Begrijp je hem niet, dan betaal je dit cash.

Maar in tijden als vandaag met een lage intrest én met een hoge inflatie is het o.i. verstandiger om eens stil te staan bij “de kracht van de samengestelde inflatie“. Dit is immers niet meer of minder dan een pyromaan voor je koopkracht.

Vandaag leven we in een tijd van hoge inflatie (maart 2022: 8,31 % op jaarbasis). Moet dit ons aanzetten tot gedragsverandering in ons spaargedrag? Het antwoord daarop is een duidelijk JA. Natuurlijk zijn een pak van de mensen al lang bezig met te zoeken naar alternatieven: 20-ers en 30-ers ontpoppen zich tot fanatieke beleggers lezen we regelmatig in de pers. Anderen gooien zich op cryptomunten.

Maar er zijn nog steeds aan pak mensen met koudwatervrees. Wat de boer niet kent, dat vreet hij niet. Opgevoed in risicovermijdend gedrag en zekerheid zoekend, werd hen de lof van voorzichtig sparen bezongen. Beleggen beschouwen zij als zwemmen in troebel water. Geen garantie dat je de overkant haalt. Haaien en krokodillen kunnen je (en je geld) met huid en haar vermalen. Dit is zowat hun denkkader.

Nu is het niet aan ons om mensen te verplichten hun veilige spaarrekeningen vaarwel te zeggen. Zelf pleiten we er voor om voldoende financiële reserve aan de kant te houden. Zo kan je onverwachte schokken opvangen of nodige investeringen op de korte termijn uitvoeren.

De gevolgen van inflatie op je spaargeld: een concreet voorbeeld.

Echter, financiële ongeletterdheid was vroeger een eindterm in ons onderwijs. We weten dus dat veel mensen hun financiële situatie niet kunnen analyseren. Om die reden hebben we de gevolgen van inflatie op de lange termijn eens aanschouwelijk proberen voorstellen. We berekenen de gevolgen van de inflatie op de populairste veilige spaarmiddelen: spaarrekening, termijnrekening, Tak 21-verzekering

We zijn uitgegaan van volgende (niet gegarandeerde) uitgangspunten:

1. de inflatie stijgt niet verder, maar ze daalt ook niet in de komende 10 jaar
2. de rentevergoeding op de spaarrekeningen en de fiscaliteit ervan blijft gelijk
3. de rentevergoeding en de fiscaliteit op termijnrekeningen verandert niet
4. de prestaties van de Tak 21 beleggingen blijft gelijk. We houden rekening met de 2 %  verzekeringstaks , een eenmalige instapkost van 1,90 % en ongewijzigde fiscaliteit
5. onze cijfers geven de netto-opbrengst weer (dus bij termijnrekening is de roerende voorheffing verrekend, bij spaarrekening worden basisintrest en getrouwheidspremie samengeteld)

Belangrijkste conclusie: na 9 jaar heb je de helft van je koopkracht verloren. Tot zover dus de prestaties van superveilige beleggingen: een garantie dat je geld in snel tempo minder waard wordt.

10.000	10.000	10.000	10.000	10.000	10000	10000	10000
10011,00	9179,09	10065,00	9228,60	10140,00	9297,37	9750,32	8940,06
10022,01	8425,56	10130,42	8516,70	10281,96	8644,10	9888,77	8313,54
10033.04	7733,90	10196,27	7859,72	10425,91	8036,74	10029,19	7730,93
10044,07	7099,01	10262,55	7253,42	10571,87	7472,05	10171,61	7189,15
10055,12	6516,24	10329,25	6693,89	10719,88	6947,04	10316,04	6685,33
10066,18	5981,31	10396,29	6177,53	10869,95	6458,91	10462,53	6216,82
10077,25	5490,30	10463,97	5700,99	11022,13	6005,09	10611,10	5781,15
10088,34	5039,59	10531,99	5261,21	1176,44	5583,15	10761,78	5376,01
10099,44	4625,89	10600,44	4855,36	11332,91	5190,86	10914,59	4999,26
10110,55	4246,14	10669,35	4480,82	11491,57	4826,13	11069,58	4648,91

Legende: hoe lees je deze kolommen?

• kolom A: evolutie van uw spaargeld nominaal over 10 jaar bij het gros van de banken (de meeste spaarrekeningen in België geven een rente (basis + getrouwheidspremie) van 0,11 %
• kolom B: evolutie van de koopkracht van het spaargeld in kolom A of invloed van de inflatie op de reële waarde van je geld
• kolom C: je bent prijsbewust en kapitaalkrachtig. Dus kies je voor de hoogste spaarrente op de markt. Dit is momenteel de Santander Consumer Bank Vision Max -rekening . Daar krijg je een rente van 0,65 % (basis + getrouwheid) mits een inleg van + € 125.000 en – € 250.000
• kolom D: evolutie van de koopkracht van het spaargeld in kolom C
• kolom E: je kiest dadelijk voor een termijnrekening en kiest de hoogste marktrente die je kan krijgen. Dit is momenteel de Izola Bank Saver+. Op 10 jaar krijg je daar een brutorentevoet van 2 %. Netto na voorheffing blijft daar 1,40 % van over.
• kolom F: evolutie van de koopkracht op je termijnrekening uit kolom E
• kolom G: je kiest voor de hoogst opbrengende Tak 21-rekening. Volgens spaargids was dit over 2021 Secure 21 van Patronale Life. De geboden garantie is momenteel lager, maar we rekenen wat extra winstdeelname.
• kolom H: evolutie van de koopkracht op je Tak 21. Door de taks en de instapkost is die in de eerste jaren lager dan in de andere formules

Zijn er alternatieven?

Je bevindt je in de situatie van de kikker in een pot op het vuur. Met de superveilige producten wordt je gaargekookt terwijl je het niet beseft.

Voor wie zweert bij absolute zekerheid, zijn er echter geen alternatieven. Risico aanvaarden is noodzakelijk om de brand in je spaargeld te vermijden. En wie risico zegt, zegt in feite gelijktijdig: bij verandering van je spaarstrategie kan je ook verlies oplopen.

De vraag is echter: wat is rationeel gedrag? Kiezen voor de zekerheid dat je geld verliest of kiezen voor de kans dat je geld verliest?

Omdat het woord kans op zijn minst inhoudt dat het niet alleen om (extra) verlies, maar ook om winst kan gaan, lijkt kiezen voor “de kans” o.i. toch het meest rationele.

Vastgoed is vast een goed idee, toch?

De Belg is geboren met een baksteen in de maag wordt wel eens gezegd. En als dit baksteen verteerd is (met andere woorden als je reeds beschikt over een eigen woning/appartement) zijn er velen die opteren om alsnog een bijkomend pand te proberen kopen. Dit in de hoop hier recurrente inkomsten uit te halen. Uiteraard is dit mogelijk.

Echter vaak wordt vergeten dat vastgoed verhuren ook kosten met zich meebrengt (onderhoudskosten en belasting door de verhuurder te dragen). En dat sommige huurders in gebreke blijven om hun huur te betalen en/of het niet altijd nauw nemen met voorzichtigheid tijdens bewoning. Zodat kosten van leegstand tussen periodes van verhuring, opsmuk- en herstelkosten ten laste van de eigenaar overblijven.

Uiteraard kan het ook goed gaan. Maar het is eigenlijk een grote gok omdat je -ondanks alle selectiemechanismes- nooit weet met wie je een engagement aangaat. En omdat de meeste mensen als eigenaar vaak maar 1 pand in verhuring hebben, heb je hier absoluut geen spreiding van risico. Vastgoed is dus een binaire optie: ofwel gaat het goed, ofwel gaat het fout.

Volgens dit artikel levert verhuur van een woning/appartement gemiddeld 3,1 % huurrendement op. Met het huurrendement kan je dus de geldontwaarding door de huidige inflatie niet compenseren. Je moet er dus op rekenen dat de vastgoedprijzen ook jaarlijks blijven stijgen. Dit is uiteraard een mogelijkheid, maar lang géén zekerheid.

Of dan toch maar beleggen?

Er zijn veel manieren om te beleggen. Van erg speculatief (cryptomunten, luxegoederen, wijnen, oldtimers,…) naar minder speculatief. Bij die laatste zijn zeker beleggingsfondsen en ETF’s te situeren. Dit zijn manieren van beleggen waar automatisch al een spreiding gerealiseerd is. Bij beleggingsfondsen heb je daar een groepering van een aantal obligaties of aandelen van bedrijven. Vaak ook een mix van beide.  Bij ETF’s volg je meestal 1 of andere index. En daar heb je ook meestal een gegarandeerde diversiteit.

Beleggingsfondsen en ETF’s lijken dus een logische eerste verdere stap voor wie weg wil uit verlieslatende vastrentende spaarproducten. Natuurlijk zijn er grote verschillen tussen beleggingsfondsen en ETFs onderling.  Kies dus niet zomaar blindelings voor een fonds of ETF. Hou er in de gegeven omstandigheden rekening mee dat ook hier geldt: hoe lager het risico, hoe lager de kans op groot rendement/groot verlies.

Bij beleggingsfondsen en ETF’s legt men de risicogevoeligheid vast in een cijfer tussen 1 & 7. De uitleg hiervan vindt je hier . Let wel, ook dit is geen exacte wetenschap. Zo wordt het cijfer steeds bepaald op basis van wekelijkse wegingen gedurende 5 jaar. Een paar jaar supergoede – of superslechte prestaties beïnvloedt de score. De risico-indicator van fondsen en ETF’s wijzigen dus af en toe.

Risicogevoeligheid, beleggingshorizon en beleggersprofiel

Zo we ons verder toespitsen op beleggingsfondsen/ETF’s, wat moeten we dan weten om kans te maken om in het huidig inflatieklimaat positief te eindigen? We staan even stil bij 3 belangrijke begrippen.

Risicogevoeligheid van een belegging

De risico-indicator, die weergegeven wordt door de cijfers 1 tot 7, heeft te maken met de standaardafwijking/standaarddeviatie . Een begrip uit de statistiek dat aangeeft hoeveel een waarde afwijkt van een kernuitgangspunt.

Een voorbeeld uit het gewone leven: als de gemiddelde lengt van een volwassen man momenteel 180 cm is, dan weten we dat het gros van de mannen tussen de 170 cm en 190 cm zal meten. Als we de marges nog wat groter maken, dan weten we dat we pakweg 90 % van de mannen zullen kunnen inschalen tussen 160 cm en 200 cm. Maar zelf als we de waaier nog wat meer opentrekken, bv. van 150 cm naar 210 cm, dan nog zullen niet alle mannen gevat zijn. Mensen met dwerggroei of sommige mensen met een ‘basketprofiel’ zullen nog buiten onze standaard vallen.

Beleggen is geen exacte wetenschap. Je rendement fluctueert. Tussen welke grenzen?

Een voorbeeld uit de beleggingswereld: stel dat je een belegging onderschrijft die onder risicoklasse 3 (zie hieronder) valt en dat deze gemiddeld 3 % rendement per jaar oplevert. Dan mag je er normalerwijze van uitgaan dat je in rumoerige jaren een rendement zal hebben dat ligt tussen -2 % en +8 %. Beleven we eerder rustige jaren, dan zal dit schommelen tussen + 1 % en + 5 %

Dit zijn de afwijkingsgraden bij beleggingsfondsen

• Klasse “1”: de standaardafwijking ligt tussen 0% en 0,5%;
• Klasse “2”: de standaardafwijking ligt tussen 0,5% en 2%;
• Klasse “3”: de standaardafwijking ligt tussen 2% en 5%;
• Klasse “4”: de standaardafwijking ligt tussen 5% en 10%;
• Klasse “5”: de standaardafwijking ligt tussen 10% en 15%;
• Klasse “6”: de standaardafwijking ligt tussen 15% en 25%;
• Klasse “7”: de standaardafwijking ligt boven 25%.

De basisregel is: hoe lager de klasse, hoe lager het risico en hoe lager het potentieel rendement. Hoe hoger de klasse, hoe groter het risico en hoe hoger het potentieel rendement.

Bij wijze van  voorbeeld een PDF met het aanbod van Athora Belgium_NL

Zoals u ziet zijn fondsen met risico-indicator 1 & 2 voornamelijk obligatiefondsen. De klasse 3 steekt vol met vooral gemengde fondsen (deels obligaties en deels aandelen) en de klasse 4 vooral met aandelenfondsen. Per klasse zijn ze nog eens gerangschikt naar mate van volatiliteit (graadmeter van wisselvalligheid in waarde).

Heeft beleggen in lage risicoklassen vandaag nog zin?

De afbeelding hiernaast is afkomstig van DeNederlandseBank (01/10/2021 Rendement Nederlandse beleggingsfondsen hoogste in eurogebied).

Het is een hoerabericht omdat Nederlandse fondsen het relatief beter doen dan hun Europese soortgenoten. We gunnen Nederlanders hun geluk, maar focussen ons liever op de donkere balkjes. De conclusie hieruit is dat je met obligatiefondsen en gemengde fondsen gemiddeld tussen 1 en 3 % rendement haalt. Deze zijn derhalve ook geen oplossing voor wie de inflatie wil pareren. Het verlies in vergelijking met het spaarboekje is alleen iets minder hoog.

Alleen aandelenfondsen (en ook overige fondsen, maar helaas is niet duidelijk wat DNB hiermee bedoeld) slaagden er in om de afgelopen jaren gemiddeld rendementen neer te zetten die zich konden meten met het inflatieniveau.

Dit betekent dat wie kans wil maken om zijn koopkracht te behouden in feite al op fondsen van risicoklasse 4 of hoger zou moeten intekenen.

Let wel: dit zijn cijfers uit het (recente) verleden, maar deze zijn geen garantie voor de toekomst.

Beleggingshorizon

Besef dat dergelijke fondsen ook grotere schommelingen kunnen ondergaan. Kijk maar naar de standaardafwijking (zie hoger), die oploopt. Het is een beetje zoals de UV-meter in een geluidsinstallatie. Je kan er ook een tijdje mee in het rood terechtkomen. Dat is meteen ook de reden waarom dergelijke fondsen in feite beter alleen aangekocht worden voor wie een voldoende lange beleggingshorizon heeft. We dienen hier toch rap te spreken van 6 à 7 jaar of meer. Want een gemiddelde opbrengst kan ook behaald worden na eerst 1 of 2 jaar verlies. Wie zijn geld niet lang kan missen, speelt dus met vuur. Moet je verkopen in een periode van slechte beursjaren, dan loop je het risico dat je verlies groot is.

Hoelang de beleggingshorizon moet zijn, is moeilijk in te schatten. Het is best mogelijk dat je instapt op een supergoed moment en dat alles dadelijk omhoog gaat. Maar het kan evengoed 3 jaar goed gaan en dan 2 jaar slecht. Best is om te concluderen dat je beter belegt met geld dat je echt kan missen. Pakt het dan verkeerd uit, dan heb je nog tijd genoeg om af te wachten tot het tij keert.

Beleggersprofiel

Dit is een soort matrix, die bepaalt in welke producten je mag beleggen. Deze is ontworpen om beleggers te beschermen tegen al te inhalige- of onverantwoorde adviseurs. Vooraleer er mag verkocht worden moet dit profiel opgemaakt worden. En daarna is de adviseur verplicht om op die basis een gepast advies te verlenen. Dit profiel houdt onder meer rekening met je beleggingshorizon (is deze kort dan zijn risicovolle producten niet geschikt voor jou). Verder wordt er rekening gehouden met je kennis en ervaring bij beleggen. Op die manier kan je ingeschaald worden als een defensieve -, gebalanceerde – of dynamische belegger.

Je kan afwijken van het bekomen beleggingsprofiel, maar dit moet dan gemotiveerd worden.  Dit werkt drempelverhogend. Stel u een medisch voorschrift voor waarbij duidelijk staat dat dit product niet voor jou geschikt is. Hoeveel zin heb je dan nog om het toch te slikken?

Schiet regelgever naast zijn doel ?

Hoe nobel de intentie van de regelgever is – misbruik van onwetendheid door snode verkopers tegengaan-, toch is de uitwerking van de beleggingsprofielen in België voor kritiek vatbaar. In feite werken de beleggingsprofielen als een soort fuik. Op basis van kennis en ervaring komen de meeste mensen terecht in de categorie ‘defensief’. Net de categorie waar je momenteel ook zeker bent dat je eerder verlies dan opbrengst zal opbouwen. M.i. is dit omdat bij het opmaken van een beleggingsprofiel veel te veel rekening gehouden wordt met je verleden en veel te weinig met wat je toekomst inhoudt/nodig maakt.

Ik vergelijk het soms met autoverkoop. Als een 18-, 19-jarige verlekkerd voor de vitrine van een autodealer staat en uiteindelijk binnenstapt om een auto te kopen, is de verkoper verplicht om te vragen of hij weet welke onderdelen er in een auto zitten, welke functies deze hebben én of hij vroeger reeds een auto gekocht heeft. Als het antwoord hierop neen is, zou (volgens de beleggingsprofielreglementering)  de autodealer de aankoop moeten afwijzen. Redelijk absurd, maar in beleggingsland is dit min of meer de situatie.

En natuurlijk zijn er gevaren aan autorijden en zijn die groter wanneer je nog geen rijervaring kon opdoen, maar ooit moet je over dit punt geraken. Niet iedereen kan de rest van zijn leven al fietsend zijn mobiliteit organiseren. Net zo goed als er meer risico’s zijn op foute inschatting bij beginnende beleggers. Maar preventie en begeleiding werken m.i. -met het oog op de toekomst- beter dan verbieden.

Doe je het zelf of zoek je begeleiding?

Meer en meer leven we in een wereld waar tussenpersonen uitgeschakeld worden. We kopen niet in een winkel, maar via Bol.com, Zalando en Amazon. We gebruiken apps zodat we niet meer bij onze bank moeten binnenlopen. Hiermee wordt de adviesfunctie (waar ook een kostprijs aan kleeft) als overbodig gezien of wordt ze ingevuld door vaste computerscripts en chatbots.

Alles heeft zijn voor- en nadelen.

Zelf alles uitzoeken kan je doen op momenten dat het jou past en je betaalt (meestal) geen extra kosten. Maar heb je de kennis wel in huis om uit te maken wat voor jou het meest geschikt is? In de praktijk zien we dat vaak toch hypes gevolgd worden en dat sociale druk groot is. Of die hypes en die sociale druk steeds tot de beste of meest aangepaste aankoop leiden valt te betwijfelen. Zo zien we dat veel onervaren beleggers dadelijk inzetten op hoger risico’s (cryptomunten, meme-aandelen, …) zonder spreiding. Van het ene uiterste (de conservatieve spaarrekening) in het andere uiterste (speculatief beleggen).

Wil je begeleid worden, dan moet je je schikken naar de uren die uitkomen voor diegene bij wie je advies zoekt. Meestal betaal je iets extra’s om dit advies te krijgen. En je moet er ook op kunnen rekenen dat de adviseur jouw belangen laat primeren op zijn (m/v/x) eigen doelstellingen (vb. bepaalde omzet in 1 product binnenhalen om een extra vergoeding van zijn leverancier binnen te halen).

Je grondig inlezen of begeleiding aanvaarden.

Voor mensen die hun eerste stappen zetten weg van de spaarrekeningen, termijnrekeningen en Tak 21-verzekeringen, zou ik geneigd zijn om advies te verkiezen. Tenzij je bereid bent om zelf 1 en ander grondig uit te zoeken en de kans op miskoop en dus betalen van leergeld wil dragen. Gebrek aan spreiding, oppervlakkig inschatten van risico, overmoed bij eerste successen, …. dit zijn maar enkele valstrikken waar je als doe-het-zelf belegger kan intrappen.

De sprong wagen?

Even herhalen wat we tot hiertoe weten:

1. de inflatie is momenteel zo hoog dat je spaargeld drastisch aan koopkracht verliest.
2. aandelenfondsen /ETF’s lijken de meest aangewezen plek om proberen beschutting te zoeken. Hier maak je tenminste nog kans dat je verlies aan koopkracht gestelpt wordt. Kans, dus géén zekerheid.  Je hebt er een spreiding van risico
3. om in te stappen moet je afvragen hoeveel risico je aankan én hoelang je je geld kan missen
4. ook moet je uitmaken of je alles zelf organiseert of toch via een adviseur passeert.

Als je dit alles weet, dan is de belangrijkste stap: echt in actie komen. Je spaargeld of vrijgekomen termijnrekening/Tak 21-verzekering elders inzetten. The proof of the pudding is in the eating:  Je weet niet hoe lekker het toetje is, tot je ervan gegeten hebt. En eens je bijt kan de smaak ook tegenvallen. Maar dit risico moet je nemen, wil je je geld opnieuw op het pad van winst in plaats van verlies brengen.

We kunnen je helpen springen.

Met dit uitgebreid artikel hopen we je hiertoe geïnspireerd te hebben. Zoek je begeleiding hierbij? Dan kan je ook bij ons terecht. Meer specifiek spitsen wij ons toe op ethisch beleggen. We werken dus met ethische beleggingsfondsen. Daar volgen we er momenteel meer dan 100 van op. Met deze hebben we 24 modelportefeuilles opgebouwd. Zo kunnen we iedereen wel een aanbod doen.

• Zij die ineens hun geld willen besteden of zij die regelmatig een stukje geld willen besteden
• Zij die een defensief -, gebalanceerd – of een dynamisch beleggingsprofiel hebben (om hogervermelde reden promoten we niet echt het defensieve aanbod. Maar we hebben het wel)
• Zij die weinig geld te besteden hebben of zij die een grote som (vrijgekomen termijnrekeningen, Tak 21-verzekeringen, verkoop vastgoed, uitbetaalde levensverzekering/pensioensparen, erfenis,…) te besteden hebben.

We hebben niets te verbergen.

Dus geven we even mee dat momenteel (06/04/2022) al onze modelportefeuilles YTD (in vergelijking met 01/01/2022) op verlies staan. Niet ongebruikelijk in de huidige tijd van onzekerheid. Maar in tegenstelling tot vastrentende oplossingen, kunnen deze door de samenstelling die ze hebben ook vlot weer opveren. “Kunnen” schrijven we met reden. Omdat op korte termijn niets zeker is. Voor de lange termijn hebben we er wel vertrouwen in dat onze keuzes een verantwoord rendement genereren.

En we hebben geen statuut van bankagent, maar zijn verzekeringsmakelaar. Dit betekent dat onze beleggingsfondsen via Tak 23-structuur verkocht wordt.