Naar jaarlijkse gewoonte pakt de burgerbeweging Financité rond de vakantieperiode uit met haar eigen rapport over duurzaam sparen en beleggen in België. Het rapport is uitsluitend in Franstalige versie te lezen.
Wetgeving en politieke situatie.
Net als vroeger bestaat het eerste deel uit de beschrijving van de wetgevende – en politieke situatie. Hoe staat het met de initiatieven om duurzaam sparen en beleggen te bevorderen? Het Europees vlak, het federaal vlak en Wallonië komen hierbij aan bod. Vlaanderen wordt in dit deel niet behandeld. Financité is immers een Waals initiatief.
Zo wordt op Belgisch niveau vastgehouden aan de eerdere analyse dat de betrokken markt van slechte kwaliteit is (p. 31). Ook wordt de geloofwaardigheid van het Towards Sustainability-label in twijfel getrokken. Te weinig strenge regels leggen de toetredingslat te laag (wat wordt het met de aanscherping eind dit jaar?) Een initiatief van ‘zelfregulering door de financiële sector’ verdient argwaan is de achterliggende gedachte.
De overzichten zijn vaak erg uitgebreid en hernemen ook veel gegevens die in eerdere studies reeds aan bod gekomen zijn. We gaan er hier niet verder op in.
De Belgische markt
Het tweede gedeelte beschrijft de bestaande Belgische markt van duurzaam sparen en beleggen in 2020. (Gezien de SFDR-regelgeving pas in 2021 ingevoerd werd kan hier nog vrijelijk het woord ‘duurzaam’ gebruikt worden. Sinds 10/03/2021 is dit begrip in feite voorbehouden voor beleggingen die onder art. 9 van die wetgeving vallen.)
Forse groei
Het is opvallend dat er een zeer grote groei was. Zowel in belegde kapitalen als in marktaandeel. Dergelijke groei werd sedert 2008 niet meer opgemerkt. Die vaststelling is gelijklopend met wat +/- wereldwijd vastgesteld werd. Een gevolg van bewustwording van de kwetsbaarheid van onze ecosystemen door het uitbreken van Covid-19? Een gevolg van het op de markt komen van een nieuwe generatie beleggers?
Op basis van de gegevens van de studie is de markt nu 104,77 miljard € groot. Een stijging op jaarbasis met + 48,74 miljard €. Een stijging die volledig toe te wijzen is aan duurzame beleggingen. Duurzame fondsen maken nu 44 % van de volledige fondsenmarkt uit.
Het duurzame sparen is immers achteruitgeboerd. Van 3,24 miljard (2019) naar 2,85 miljard. Oorzaken zijn hier het aangekondigd sluiten van de duurzame spaarekeningen bij EVI en de achteruitgang bij de Triodos-rekeningen. Dat Triodos de rentevergoeding volledig schrapte op haar rekeningen kan kapitaalvlucht veroorzaakt hebben (van 2.5 naar 2.07 miljard € op 1 jaar). Maar evengoed kan een gedeelte van het spaargeld naar beleggingsfondsen verplaatst zijn. Desalniettemin en ter vergelijking: het totaal belegde spaargeld (niet duurzaam inbegrepen) bleef flink aangroeien.
Onder meer door herschikking van fondsen
Dit is niet alleen het gevolg van de gretigheid bij beleggers. Er was ook beweging bij de marktspelers, die anticipeerden op aankomende regelgeving (vb. SFDR).
Hierdoor werd de toppositie bij de financiële instellingen niet langer ingenomen door BNP Paribas, Candriam of KBC. Dezen bezetten momenteel elk +/- 13 % van de duurzame beleggingsmarkt.
De nieuwe nummer 1 is Capfi Delen, die enkele van zijn fondsen verduurzaamde en zo momenteel 19 miljard € in duurzame fondsen aanhoudt. Net zoals in de vorige jaren wijst Financité er op dat de markt van duurzaam beleggen erg versnipperd is. Er zijn slechts 11 aanbieders die meer dan 1 % marktaandeel bezitten.
Rol van Febelfin.
Volgens de studie waren er eind vorig jaar 9 “duurzame” spaarrekeningen en 1072 “duurzame fondsen” op de Belgische markt. Het aantal fondsen steeg spectaculair (in 2019: 796). De motor voor die forse aangroei is wellicht de aanstormende Europese regelgeving.
Maar ook het door de sector zelf gecreëerde label Towards Sustainability zal een katalysator geweest zijn. Febelfin, de koepel van Belgische financiële instellingen zette dit initiatief nogal in de verf.
Verzekeraars volgen mondjesmaat.
Van de fondsen zijn ongeveer 90 % klassieke beleggingsfondsen. 10 % zijn verzekeringsbeleggingen (waarvan het merendeel (86 %) Tak 23). Ondanks het feit dat de hoogdagen van de gestructureerde producten achter de rug zijn, blijft 15 % van de duurzame fondsen dergelijke complexe structuur te hebben. Samen hebben deze laatste echter slechts een waarde van 2 % van de markt.
Fondsbeheerders staan nog altijd in voor 51 % van het fondsenaanbod. Banken nemen 25 % van de verkoop voor hun rekening. Bankverzekeraars halen 11 %, verzekeraars 8 % en tot slot wordt 5 % van de fondsen door private banken uitgebracht.
Naast de reeds genoemde marktleiders volgens AG Insurance (8 %), NN Investment (6 %), Belfius (5 %), Crelan (2 %), Amundi (2 %), Robecosam (2 %) en BlackRock (1 %). Andere aanbieders, zoals Triodos, Pictet, AXA, … stranden op minder dan 1 %.
Hoe correct is dit verslag?
Dat er in een studie van die omvang foutjes sluipen is niet verwonderlijk. Zijn die blijven staan uit gebrek aan marktkennis of wegens gebrek aan hoofdredactie.
Een voorbeeld? Figuur 18 geeft de verdeling volgens promotor weer. Onderaan de tabel (p. 115) wordt opgelijst van wie men géén informatie ontving. We zien daar onder andere vermeld staan:
- CADELAM (wat gewoon de fondsbeheerder van Capfi Delen (leider in distributie) is,
- Degroof-Petercam Private Banking (in de lijst staat dezelfde verdeler, maar zonder verbindingsstreepje),
- La Française AM (in de lijst staat La Française),
- NN Strategy (een productformule van NN investment),
- Delta LLoyd (een verdwenen merk: de bank werd Bank Nagelmackers, de verzekeringsafdeling werd NN Insurance Belgium),
- … .
Maar anderzijds … waar vinden we betere cijfers? We wachten nog op de Nederlandstalige MIRAstudie over 2020.
Het grote verschil met vorige studies is het ontbreken van een kwalitatieve beoordeling van het aanwezige aanbod.
In vroegere edities van de studie werd steevast de voorhamer gehanteerd bij het beoordelen van de kwaliteit van het aanbod.
De fondsbeheerders die niet reageerden op de vragenlijst van Financité kregen sowieso een 0/100 op hun rapport.
Deze die wel reageerden waren steeds in meerderheid fors gebuisd. Slechts enkele fondsen konden op clementie rekenen en werden door Financité erkend als duurzaam.
Zo kreeg in het vorige rapport het beste duurzaam beleggingsfonds een score van slechts 59/100. Net met de hakken over de sloot. Onderscheiding of hoger was er niet bij. De gemiddelde score lag op 7,1 /100. U kan dit nalezen op onze blog van 17/11/2020 .
Financité kondigde aan dat hier later een apart rapport rond zou verschijnen. We hebben het raden naar de reden voor de afwezigheid van de kwalitatieve beoordeling in huidige studie.
Enkele mogelijke redenen:
- de vele nieuwe fondsen die de markt betreden hebben zorgen er voor dat de verwerking van de gegevens vertraging opgelopen hebben.
- de methodologie om de fondsen te quoteren wordt aangepast, waardoor een volledig nieuwe berekening nodig is. Zo zouden alvast vanaf komend jaar de SFDR-regels kunnen mee opgenomen worden in de overwegingen.
- omdat -zoals steeds- vele fondsenuitgevers niet of onvolledig ingegaan zijn op de informatievragen van Financité, onderneemt men een bijkomende poging om deze te bevragen. Dit om een meer representatieve uitslag te bekomen.
- gezien Financité 1 van de drijvende krachten is achter NewB, hebben medewerkers hun tijd moeten opdelen tussen beide organisaties, waardoor de tijd voor Financité beperkter was dan anders. Bernard Bayot is volgens zijn LinkedIn-pagina immers zowel directeur bij Financité als voorzitter van de Raad van Bestuur bij New B.
- de nieuwe studie dient de fondsenkeuze/fondsenontwikkeling die NewB wil uitrollen te ondersteunen. Uit de vorige studie bleek dat geen enkel fonds in hun evaluatie 60/100 of meer haalt. Mogelijk wacht men er op een fondsbeheerder die wil ingaan op de verwachtingen van NewB. Een hoog cijfer voor hun product(en) in schril contrast met de catastrofale cijfers voor de andere fondsen? Dat zou pas wervend zijn.
- Het kan ook dat men aanstuurt op een breuk met de vroegere gestrengheid. Dit om de geloofwaardigheid van de bevindingen te onttrekken van haar Wit-Russisch gehalte.
- …
We blijven benieuwd naar de echte reden.
Dit alles zijn zoals hierboven geschreven slechts inschattingen. Een beetje zoals een blinde naar een ei klopt. Maar ja, als er geen communicatie komt over de reden van de vertraging, dan blijft alleen gissen over.