Bij Febelfin zullen ze grote ogen trekken. Daar zijn er momenteel 624 beleggingsproducten erkend onder het label ‘Towards Sustainability‘. De modale belegger, die duurzaam wil investeren gaat er van uit dat hij daar zijn gading zal vinden. Uiteraard mits de geselecteerde fondsen aan zijn beleggingsprofiel beantwoorden. Financité schiet echter met scherp. Ze beschuldigt de overgrote meerderheid van de duurzame fondsbeheerders in ons land van oneerlijke handelspraktijken. Dit in haar recente publicatie.

Komt er een uitdunning?

Het label werd door de financiële sector in de markt gezet nog voor de SFDR-regelgeving uitgerold werd.

Er werd van bij de aanvang gesteld dat de normen van dit label gradueel strenger zouden worden. Tegen het einde van het jaar wordt een nieuwe weging in het vooruitzicht gesteld. Wellicht zullen er enkele fondsen hun label verliezen.

Gezien steeds meer fondsbeheerders brood (én beleg) zien in duurzaam beleggen is het niet zeker dat het absolute cijfer fors daalt. Er zijn wellicht een pak fondsen die aan de voordeur bij Febelfin staan te drummen om het label te kunnen krijgen.

Maar zijn dit oneerlijke handelspraktijken?

Het feit dat er zoveel fondsen erkend zijn, wijst er op dat de drempel bij Febelfin niet zo hoog ligt. Niet echt onlogisch, omdat het label (ondanks het betrekken van derden bij de procedures) gestart is als een zelfreguleringsmechanisme. Zelfreguleren doe je om de overheid voor te zijn. Zo ontneem je deze de lust om zelf normen en criteria op te leggen. Wie zelf zijn zaakjes mag regelen is meestal wat milder voor zichzelf.

Scherpe kritiek.

Net als in de strips van Asterix, zijn er ook in de wereld van de financiën kleine nederzettingen die weerstand bieden aan the powers that be. Zo kennen we in Vlaanderen FairFin. In Wallonië is er Financité. Een activistische burgerbeweging, die ten strijde trekt voor een solidaire – en sociale financiële wereld.

Financité heeft een jarenlange praktijk om het bestaande duurzame aanbodte wegen én te evalueren. Dit jaar deed ze dit in 2 aparte studies.

• De weging verscheen voor de zomer. Daar werd het over het kwantitatief gedeelte van de markt belicht. U kan er over lezen in onze blog van 5 september ll.
• Pas nu rolde de evaluatie van de persen. Per 5 oktober verscheen Synthèse du rapport sur la qualité du marché de l’ investissement responsable en Belgique 2021. De synthese is 15 pagina’s lang.  Het volledige rapport klopt af op 99 pagina’s.

Wie de site van Towards Sustainability tegen de studie van Financité afzet, moet ongetwijfeld aan de gevleugelde uitspraak van Marc Verwilghen tijdens het werk van de Dutrouxcommissie denken: “Eén van U beiden liegt!“.

Met de hakken over de sloot.

Er zijn volgens Financité immers slechts 6 beleggingsfondsen die volgens haar onderzoek door de beugel kunnen. Lees: nipt niet gebuisd zijn. 5 ervan zijn uitgegeven door KBC (punten variëren van 57 tot 54/100) Het betreft respectievelijk

• een fonds dat investeert in Europese Small en Medium caps
• 2 fondsen die in Europese obligaties investeren
• 1 fonds met focus op alternatieve energie
• en tot slot 1 fonds rond water

Verder haalt een waterfonds van RobecoSam nipt de 50 %.

Fondsbeheerders van de troon.

Voor het eerst werden 4 thema’s als scherprechter tot puntenverdeling ingezet. In het verleden werd de basisselectie gemaakt op basis van respect voor de verdragen rond mensenrechten.  Deze uitbreiding verklaart het feit dat de winnaars van de voorbije jaren nu van het podium gedonderd zijn. Recht de afgrond in.

• Zo kwam de vorige keer de vermogensbeheerder Financière de l’échiquier als beste uit de bus (voor zijn totaal aanbod kreeg het 44/100). Dit jaar staat er 0/100 achter zijn naam.
• RobecoSam was toen tweede met 32/100 en zakt nu tot 3/100.
• Kempen nam toen de 3e plaats in beslag (25/100). Nu is met 0/100 ook daar de glans er af.

Ook andere gekende fondsbeheerders deelden in de klappen.

• Triodos haalde vorig jaar nog 10/100 en komt nu op 0/100.
• KBC kreeg 13/100 achter zich. Ondanks het feit dat 5 van haar individuele fondsen de hoogste cijfers haalden, is KBC voor zijn totaal aanbod slechts 4/100 waard.
• Waar het fondsgemiddelde vorig jaar op 7,1/100 lag, is dit in de huidige studie naar 1,5/100 gezakt.

Op de troon.

Bij de vermogensbeheerders scoort Quaero Capital momenteel het hoogst (16/100 met 3 fondsen vertegenwoordigt), Comgest (eveneens met 3 fondsen) haalt 8/100. UBP (UBAM) haalt met 8 fondsen eveneens 8/100.

Hoe kwamen de resultaten tot stand?

We moeten weer aan Asterix denken. Want de botte bijl werd gebruikt om een omgekeerde piramide uit het totale aanbod te hakken.

• Financité identificeerde op de Belgische markt 1.072 beleggingsproducten die zichzelf als ‘socialement responsable’ (ISR) omschrijven.
• 530 (49,44 %) ervan kieperden ze in de vuilnisbak (kregen score 0/100) omdat ze ze niet konden analyseren. Voornamelijk omdat er niet voldoende informatie over beschikbaar was. Voor een minderheid omdat de fondsen zelfs zo complex in elkaar gedraaid zijn dat ze quasi onmogelijk te analyseren zijn (lees: gestructureerde producten (notes, klikfondsen,… ).
• Van de andere 542 (50,56 %) werden de portefeuille gescand op 4 thema’s:
  • fundamentele mensenrechten
  • oorlogsbewapening
  • kernenergie
  • klimaataantastende activiteiten
• Bij slechts 54 fondsen (5,04%) was er géén enkele inbreuk op alle 4 de thema’s. Er waren meer dan 150 fondsen bij wie de portefeuille investeringen bevatte in elk van de 4 betrokken thema’s. Hun namen vind je tussen p. 90 en 94 van de studie.
  • 488 fondsen (45,52 %) investeerden in bedrijven/landen waar fundamentele mensenrechten geschonden worden
  • bij 392 fondsen (36,57 %) werden investeringen aangetroffen die het klimaat om zeep helpen (denk: fossiele brandstoffen)
  • 271 (25,28 %) fondsen hebben banden met kernenergie
  • 159 (14,83 %) fondsen zijn betrokken bij de financiering van de oorlogsindustrie

Verdere analyse voor wie door de selectie geraakte.

Net als de fondsen die niet voldoende transparantie hadden of niet geanalyseerd konden worden gezien de ingewikkeldheid, kregen ook de fondsen die zondigden tegen 1 van de zwarte lijsten mbt. de 4 thema’s, een vernietigend rapport: 0/100.

Op de 54e overblijvende fondsen werden nog 2 bijkomende analyses uitgevoerd.

De kwaliteit van het fonds.

Welke benadering volgt het fonds? Hier wordt punten toegekend op basis van 4 criteria:

• de exclusieve keuze voor een thematische benadering (als een fonds focust op bv. clean energy, dan moeten er in de portefeuille geen investeringen zitten die bv. op consumptiegoederen inzet)
• uitsluitingscriteria (waar mag absoluut niet in geïnvesteerd worden? En hoe wordt dit nageleefd?)
• positieve selectie (best-in-class consequent toegepast?)
• In welke mate is er aandeelhouders-engagement (stemgedrag van fondsbeheerders op A.V. van bedrijven, verbeteringsgesprekken met bedrijfsleiders, …)

Hoe doorleefd is de kwaliteit?

Hier werden 3 criteria afgewogen:

• Hoe verzamelen en analyseren de fondsen de extra-financiële informatie van de bedrijven of overheden waar ze in investeren? Via een interne dienst of is dit uitbesteed aan externen?
• Kwaliteitsbewaking bij de fondsbeheerder: wie verifieert de informatie en de bevindingen? Gebeurt dit intern, door een comité van buitenstaanders, via labeling, …
• Hoe transparant communiceert de fondsbeheerder naar de beleggers?

Duurzaam beleggen: huilen met de pet op?

De publicatie van Financité garandeert zoals elk jaar spektakel. Schokkende cijfers doen dan ook dienst als clickbait. Zo titelde de Franstalige krant La Libre op 6 oktober: Het rookgordijn van maatschappelijk verantwoorde fondsen: meer dan 90 % van de geanalyseerde Belgische fondsen is in overtreding.

Financité zet er zichzelf als kuitenbijter mee in de verf. Natuurlijk greenwash moet bestreden worden. Maar is het mogelijk om heiliger te zijn dan de paus? Activisten zijn er voor gekend dat ze soms hun eigen ruiten ingooien. (Waarmee niet gezegd is dat activisme geen plaats heeft in de financiële wereld).

Is dergelijke benadering echter ook productief?  Met een oordeel dat de meeste fondsen niet deugen (in tegenstelling tot de meeste mensen)  m.i. hou je meer modale beleggers weg van de markt dan dat je gemotiveerde beleggers de juiste richting wijst.

Ethisch beleggen: raak – en verschilpunten.

Met onze werking zijn we gericht op het stimuleren van beleggen in ethische – (vaak ook duurzame) fondsen. We hebben dus een verkoperspetje op. Dit neemt niet weg dat we ook kritisch (proberen) zijn.

Ook in onze visie is er geen enkel fonds dat perfect is (of de perfectie maar benaderd). En geregeld schrappen we fondsen uit het aanbod omdat ze inhoudelijk door de mand vallen.

Toch zijn onze cijfers een pak minder dramatisch dan die van Financité. De hoogste score is 8,5/10. Een groot pak van de opgevolgde fondsen haalt niet de helft van de punten. In een gespreide portefeuille (waar diverse fondsen deel van uitmaken) geraken we soms niet verder dan 6/10. Maar we zien dit alles als een “work in progress”.

Onze normen worden steeds strenger (we kunnen niet blijven wachten tot bvb. de akkoorden van Parijs , of de SDG’s door fondsbeheerders geïmplementeerd worden in hun beleggingsbeleid).

We baseren ons daarbij niet op eigen onderzoek zoals Financité wel doet. We hebben daar noch de tijd, noch de financiële middelen voor. Misschien zijn we daar ook gewoon te dom voor ;-).

We hanteren publieke gegevens van ratingsbedrijven als Morningstar, MSCI ESG, … . We gaan er van uit dat de expertise daar wel aanwezig is.

Is de spreidstand tussen 2 visies ook de gulden middenweg?

Wellicht hebben we daarbij minder tunnelvisie dan Financité, wiens voorhamer wel erg hard uithaalt. In die mate dat ze de meerderheid van bedrijven die in België maatschappelijk verantwoorde beleggingsproducten aanbieden ervan beschuldigt er oneerlijke handelspraktijken op na te houden. Dit door hun publiek te misleiden mbt. de belangrijkste niet-financiële kenmerken ervan.

Aan het andere kant van het spectrum heb je dan de Febelfin Towards Sustainability-benadering. Waar je mits betaling én het springen over een beperkte hindernis de zegen van het label kan verwerven. Ook hier houden we afstand van.

We vertoeven liever in het gematigde midden. Na onderzoek trekken we besluiten en hebben we opvattingen. We vinden niet dat die zo extreem zijn. Maar we voelen natuurlijk ook wel aan ons water dat die stem minder aan bod komt. Platgewalst als ze is door aan de ene kant een zak marketingcenten en aan de andere kant extreme profileringsdrang.