Terwijl de EU de regelgeving aanscherpt lijkt het in de financiële pers alsof duurzaam beleggen eindelijk mainstream gaat. Uit het rapport van GSIA (Global Sustainable Investment Alliance) blijkt juist dat Europa de rol lost.

GSIR: een 2-jaarlijks rapport

Europese institutionele investeerders waren bij de eersten die de kaart van duurzaam beleggen trokken. Particulieren volgden mondjesmaat. De Global Sustainable Investment Review 2020 concludeert echter dat Europeanen niet langer de toppositie vervullen.

Merk op: het rapport bevat cijfers tot 31/12/2019 (voor Japan tot 31/03/2020). Morningstar publiceerde eerder al dat de Coronapandemie wel gunstig was voor aangroei bij duurzame beleggingsfondsen. Mogelijk zijn de feiten die we hier weergeven derhalve al enigszins achterhaald.

Welke duurzame beleggingsstrategieën werden onderzocht?

Het rapport hanteert gewijzigde definities over duurzaam beleggen. Definities door de leden vastgelegd in oktober 2020 en terug te vinden op pagina 7 van hun publicatie. Het gaat daarbij om 7 mogelijke strategieën die fondsbeheerders volgen:

• ESG Integratie
• Zakelijke betrokkenheid (corporate engagement) en aandeelhoudersactie
• Op normen gebaseerde screening (vb. SDG (UN), …)
• Negatieve screening (uitsluitingsbeleid)
• Positieve screening (best-in-class-benadering)
• Thematisch investeren (lage uitstoot, diversiteit, gendergelijkheid, hernieuwbare energie…)
• Impact beleggen en gemeenschapsinvesteringen (effectief verandering /gemeenschapsopbouw beogend)

Globaal gezien is de markt gegroeid met 15 % op 2 jaar.

Wereldwijd wordt nu 35.9 % van alle professioneel beheerde beleggingen als duurzaam beschouwd. 2 jaar eerder was dit 33,4 %. Een duizelingwekkende som van USD 35.300.000.000.000.000.000. (35.3 trillion USD).  Dit houdt ook in dat bijna het dubbele van dit bedrag circuleert in beleggingen waarbij duurzaamheid geen bekommernis is.

In veel regio’s (Canada, VS, Japan) was er de voorbije jaren een eerder spectaculaire doorbraak.

In Austalasia (Australië/Nieuw-Zeeland en eilanden in de buurt) en in Europa was er achteruitgang.

Als reden hiervoor verwijst het rapport naar nieuwe industriële standaards (voor Austalasia). Voor Europa zou het eerder gaan om wettelijke wijzigingen omtrent de definitie van duurzaam beleggen. Dit in het kader van the European Sustainable Finance Action Plan (aangenomen in maart 2018).

Wierp komende regelgeving zijn schaduw vooruit? Of werkten ingevoerde normen rond consumentenbescherming remmend?

Dit laatste argument klinkt mij wat vreemd, zelfs foutief, in de oren. De wetgevende initiatieven binnen de EU zijn immers slechts vanaf maart 2020 (SFDR-regelgeving) effectief uitgerold. En was bvb. 1 van de kritieken op het labelingsinitiatief van Febelfin (Towards Sustainability -gelanceerd in 2019-) juist niet dat men er té los omsprong met de definitie van wat duurzaam beleggen is? Fondsen, waarvoor men elders zijn neus ophaalde, kregen er toch de zegen.

Persoonlijk denk ik dat de reden van de achteruitgang de binnen Europa ingevoerde regelgeving rond consumentenvoorlichting mbt. beleggen is. De invoering per 01/01/2018 van PRIIPS (verplichtingen met betrekking tot een gestandaardiseerde infofiche (KID)) én MIFID II (regels mbt. bepaling van beleggingsprofiel, transparantie rond kosten, onderscheid tussen onafhankelijk en afhankelijk advies) veroorzaakte immers een algemene verschraling in het aanbod. De bloeiende trackersmarkt werd daardoor getroffen. Tal van Amerikaanse ETF’s hadden geen KID ter beschikking. Of vertikten het die in een plaatselijke taal aan te bieden. Hierdoor konden ze hun producten niet langer aanbieden aan veel Europese retailklanten.

Ook in onze werking zagen we hoe sommige beleggingsfondsen afhaakten en (alvast voor een tijdje) niet langer beschikbaar waren. Deze verschraling in het aanbod manifesteerde zich alvast in het eerste halfjaar van 2018. Zo volgden wij volgden in 2017 40 fondsen op. Begin 2018 was dit gereduceerd tot 26. Terwijl het er begin 2019 alweer 46 waren.

Mij lijkt het logisch dat als het aanbod verschraalt er ook minder ingetekend wordt. Maar of daarmee de afgroei van 13 % volledig verklaard wordt is voor voor een uitgebreidere studie.

Verschuiving in duurzame beleggingsstrategieën.

Opmerkelijk is dat er een verschuiving aan de gang is bij de keuze van de beleidslijnen bij de vermogensbeheerders.

De momenteel belangrijkste strategieën.

• Opvallendst is dat de ESG integratie fel aan belang wint. Geleidelijk wordt het bij beleggingen normaal om rekening te houden met extra-financiële waarderingen. Deze strategie wordt het meest in de VS gehanteerd. Europese vermogensbeheerders volgen die strategie eind 2020 voor 16 %.
• Veel beheerders beperken zich nog tot het laaghangend fruit (negatieve screening). Ze zorgen ervoor dat de bedrijven of landen in hun selecties geen verdragen schenden. Die benadering mindert in vergelijking met 2018. Europa spant hier de kroon en neemt hier een aandeel van 61 % in.
• Er is een geleidelijke stijging van het belang van zakelijk – en aandeelhoudersengagement. Moeten we hierin de hand zien van Larry Fink (CEO BlackRock) met zijn oproep aan bedrijfleiders (nieuwjaarsbrief 2018)? Of lieten actieve beleggingsfondsen zich meer gelden op aandeelhoudersvergaderingen? Europa is hier koploper met een aandeel van  45 %.
• Dat waardengedreven screening stelselmatig achteruitgaat lijkt vreemd. Tenzij dit gewoon te wijten is aan de afname van het belang van gelovige congregaties in onze westerse maatschappij. Deze strategie wordt nog vooral in Europa gehanteerd (74 %).

De momenteel minder gehanteerde strategieën.

• Thematisch investeren neemt toe. De aandacht voor klimaatverandering zorgt er voor dat vooral de ecologiefondsen het goed doen. De E in ESG lijkt beter in de markt te liggen dan de S of de G. Dit ondanks de verscheidenheid aan ontwikkelingsdoelen (17 SDGs). De VS haalt hiermee het meest vermogen op ( 86 %). Europa hier blijf hangen op een schamele 7 %.
• Best-in-class benadering biedt een gemengd beeld. Het lijkt over zijn hoogtepunt heen ten voordele van thematisch investeren. Best-in-class heeft mogelijk last van diverse “desinvest“-pleidooien in de voorbije jaren. Immers, als men te weinig kritisch is op de bedrijfscategorie waarin men belegt, is best-in-class een betwistbare strategie. Als men bvb. oliebedrijven niet uitsluit, dan drijft –pun intented– Total soms boven in je belegging. Deze strategie wordt naast Europa (41 %) ook nog veel gebruikt in de VS (45 %).
• Impact – of gemeenschapsvormend beleggen toont hetzelfde gemengde beeld. Gegroeid ten opzichte van 2016, maar niet ten opzichte van 2018. De VS is hier koploper in (60 %). Europa strandt op een 2e plaats met 30 %.

Wie zijn de klanten bij duurzaam beleggen?

In de review staat een grafiek waarbij het aandeel van de particulieren in 2018 en 2020 telkens op 25 % gezet wordt. Institutionele beleggers zouden telkens voor 75 % van de omzet tekenen. Maar een voetnoot meldt dat de vermeldde percentages voor 2020 noch Austalasie, noch Europa bevatten. Waardoor de grafiek in feite nietszeggend wordt.

Europa specifiek.

De review besluit met enkele specifieke opmerkingen per bestudeerde regio. En voor enkele specifieke landen (UK, China, …). Voor Europa vermeldt men onder meer:

• de politieke – en regelgevende initiatieven
  • the European Union Sustainable Finance Action Plan,
  • de directieve rond Corporate Sustainability Reporting
  • MiFID II
  • EU Taxonomy Regulation
• initiatieven uit de beleggingsmarkt zelf
  • het ontstaan van vrijwillige duurzame fondsenlabels (cfr. Towards Sustainability in België)
  • de nakende geboorte van EET – European ESG Template: een gestandardiseerd document om de duurzaamheid van een belegging duidelijk te maken (lancering verwacht in 2022)
  • Net Zero Asset Owner Alliance: vereniging van institutionele beleggers welke hun portfolios in lijn met het + 1,5 °C-principe uit de Akkoorden van Parijs willen houden
• klantgebonden elementen
  • de felle aangroei van duurzame beleggingen in de eerste helft van 2020 (cijfers niet opgenomen in huidige studie) wordt opgemerkt
  • de intentie van de Europese Commissie om particulieren in de richting van duurzame beleggingen te sturen (inclusief verplichtingen voor de financiële adviseurs via MiFID II)
  • diverse onderzoeken (in 2019) toonden aan dat zowel in Frankrijk als in Duitsland 2/3 van de particulieren op een milieu-verantwoorde wijze wil investeren
• marktgebonden elementen
  • Morningstaronderzoek -gepubliceerd in 2021- toont aan dat een meerderheid van de nieuw aangeboden fondsen zich als ESG-fondsen definiëren. 13 % van de nieuwe fondsen waren milieu-gerelateerde fondsen.
  • diverse initiatieven worden genomen om duurzaamheid te verankeren in het bedrijfsleven.

Stilte voor de storm in Europa? Of is er meer aan de hand?

De conclusie is dat er mbt. durzaam beleggen veel beweegt in de westerse regio’s. Maar ook dat Europa zijn leidersrol wat lijkt te verliezen. Of dit “réculer pour mieux sauter” is moet nog blijken. Er zijn tekenen die daarop wijzen. Zoals de invoering van MiFID II en PRIIP’s die een -tijdelijke- verschraling van het aanbod veroorzaakten, maar nu verteerd zijn. Of de vele initiatieven die vanuit de EU in de pijplijn zitten én in de komende periode verder uitgerold zullen worden.

Is er echter ook geen sprake van een zekere vermoeidheid bij het publiek? Uiteindelijk is men in diverse Europese landen al zeer lang -al dan niet intensief bezig- met het promoten van duurzaam beleggen. Misschien komt het riedeltje al wat afgezaagd over.

Van jongere generaties dacht men dat ze hier meer voeling mee hadden. En ook dat ze er dus vlugger zouden op inzetten. Ondertussen zien we dat fintech-apps hun aandacht trekken. Deze spelen vooral in op lage kosten, gamificatie en vlugge verhandelingen.

Natuurlijk zijn lage kosten binnen een langetermijnperspectief belangrijk. Kosten knabbelen immers aan je rendement.

Maar de andere elementen pushen toch vooral de zucht naar kortstondige adrenalineopstoten. Iets waarvoor de jongere generatie met onder meer hun TikTok- & Instagramgebruik,…stormloopt. Impulsen waarmee het short-termisme gevoed wordt. Terwijl duurzaam beleggen per definitie een langetermijn-insteek behoort te hebben.