In een vorig artikel bespraken we de meest recente Mira-studie. Maar ook over de taalgrens werd in de voorbije maanden duchtig geschreven. Réseau Financité publiceerde met steun van de Fédération Wallonie-Bruxelles Rapport ISR 2020. Meer dan dubbel zo dik als de Mirastudie én in het frans. Om die reden zal de publicatie in Vlaanderen wellicht niet al te vaak doorgelezen worden. Spoiler alert: de organisatie heeft grote vragen bij de kwaliteit van het aanbod duurzaam beleggen.

Wat beweegt er op beleidsniveau?

De publicatie volgt het stramien van wat ze de laatste jaren deed. In een eerste deel wordt aandacht besteedt aan wettelijke initiatieven. Uiteraard komt het Europees Actieplan Duurzame Financiering hier  aan bod. Evenals wat op Belgisch – en regionaal politiek vlak rond duurzame ontwikkeling en – duurzaam beleggen gaande is.

Je kan moeilijk zeggen dat de eerste 80 pagina’s bijtgaar zijn. Het is eerder droge, juridische- , administratieve kost. Weliswaar niet zonder belang. Maar het is wel een goede samenvatting voor wie zich hierin wil oriënteren. Zo valt het op dat het op Vlaams niveau redelijk windstil is wat initiatieven rond duurzaam beleggen betreft.

Omdat Réseau Financité tevens een drukkingsgroep met duidelijke stellingnames is, lees je geregeld de eigen kritiek of de eigen voorstellen tussen de regels. Op p.81 – 83 wordt opgelijst welke essentiële domeinen in de komende jaren volgens hen aangepakt dienen te worden.

De markt groeit als kool. Maar is de kool ook lekker?

Vanaf pagina 85 begint dan een beschrijving van de markt van duurzaam sparen en beleggen in België in 2019.  De cijfers wijken hier op diverse plaatsen af van die uit de Mirastudie.

De kwantitatieve kant

De totale markt is een kleine 60 miljard € aan fondsen groot (59,94). Daarnaast is er nog 2,57 miljard € aan spaargeld en 4,9 miljard € deelbewijzen uit erkende coöperaties. Die laatste telt Mira niet mee.  Duurzame beleggingen maken nu 11,2 % van de markt uit. Ze zijn in 2019 zelf goed voor 23,9 % van de beleggingen. Waarmee duidelijk bewezen is dat duurzaam beleggen in de lift zit.

BNP Paribas palmt momenteel 31 % van de markt in. Candriam (vermogensbeheerder, die samenwerkt met Belfius) haalt 16 % van de markt. KBC strandt op een derde plaats met een marktaandeel van 12 %.

Net als vorig jaar is er een opmerkelijke stijging van het aantal fonds van fondsen (159 in 2019). En de versplintering van de markt blijft opvallend. Financité kent 97 aanbieders, waarvan slechts 11 meer dan 1 % van de markt bezetten.

In totaal zouden er 775 duurzame fondsen zijn (+ 224 op 1 jaar, 22 fondsen hielden op te bestaan of verdwenen van de Belgische markt).

Op vlak van de duurzame spaarrekeningen is er geen beweging. Er zijn er 6: 2 bij EVI, 1 bij VDK en 3 bij Triodos. Hun gezamenlijk marktaandeel in de Belgische spaargeldwereld bedraagt amper 0,94 %.

Dat BNP Paribas de eerste plaats bij de duurzame fondsen verwierf is opmerkelijk. Vorig jaar stond ze nog samen met NN Investment op een gedeelde 4e plaats. KBC donderde van de 1e naar de 3e plaats. Het was (alvast publicitair) duidelijk dat BNP Paribas een groeispurt wou plaatsen. Waardoor de afgroei bij KBC veroorzaakt werd is mij niet bekend.

De kwalitatieve kant

De kwantitatieve kant van duurzaam beleggen zit dus snor. Maar wat met de kwaliteit?  Réseau Financité heeft grote vragen rond de kwaliteit van het huidige aanbod rond duurzaam beleggen.

Ze hanteert een eigen manier van benaderen. Deze is erg streng, waardoor veel fondsen in hun evaluatie door de mand vallen.

Ik heb in mijn bijdrage van 23/10/2019 vorig jaar mijn bedenkingen daarrond gepubliceerd. Ook in eerder besprekingen van hun cijfers kunt u mijn houding hierover terugvinden.

Wie geraakt niet door de selectie?

• Wie niet de gevraagde inlichtingen aanlevert  (19 % – 149 fondsen – +/- 3,8 miljard €) of wie onvolledige informatie bezorgt (21 % – 163 fondsen – +/- 2,1 miljard € ) ontvangt automatisch een 0 op 100. Bij die laatste steken de nog bestaande gestructureerde producten, waarbij de samenstelling bijna niet te achterhalen is. 40 % van het aanbod wordt aldus reeds de nek omgedraaid. En als niet duurzaam bestempeld.

• Wie activa in zijn portefeuille heeft, die op de zwarte lijst van Financité staat krijgt ook een 0 op 100. Deze zwarte lijst (zie p. 161 tot 170) bestaat uit een aantal regelgevingen, waarvan Financité eist dat deze scrupuleus gevolgd worden. Ook als slechts 0,1 % van de activa betrokken is. Dat dergelijke lijsten soms aangepast worden, dat beleggingen levende materie zijn en er dus wel bijna onvermijdelijk een (kleine) grijze zone kan ontstaan waarbinnen een fout insluipt of niet dadelijk rechtgezet wordt, lijkt van geen tel. 36 % van de duurzame fondsen (279 stuks) haalt hier hun 0 op 100. In beleggingsvolume is dit het grootste marktgedeelte (+ 34 miljard €).

76 % van de duurzame fondsen (toevallig in volume belegd kapitaal

ook 76 %) zijn niet zomaar gebuisd. Ze krijgen onverbiddelijk 0. Het kan bijna niet anders dat hierbij onterechte slachtoffers zitten. De benadering lijkt op die van een despoot die zonder mededogen de duim naar beneden draait in de arena.

De overblijvers.

Algemeen

Blijven 24 % van de fondsen (184 stuks) over. Die krijgen op basis van inhoudelijke criteria wel punten:

1. 55 fondsen (7 % – +/- 1,8 miljard €) halen een score van 1tot 20 op 100.
2. 89 fondsen (11 % – +/- 8,7 miljard €) halen een score van 21 tot 44 op 100
3. 40 fondsen  (5 % – +/- 1,9 miljard €) halen een score van 45 tot 59 op 100

Het klasgemiddelde is daardoor 7,1 op 100 (gemeten op aantal fondsen) of 7,7 op 100 (gemeten naar kapitaal).

De marktleiders

1. BNP Paribas -marktleider – zit onder dit gemiddelde met 5/100
2. Candriam -2e naar volume- haalt 9/100
3. KBC haalt als 3e in volume een gemiddelde score van 13/100
4. NN Investments haalt als 4e in volume een gemiddelde score van 15/100

De fondsenhuizen met grote omzet hebben hun slechte cijfers vooral te danken aan het feit dat ze nog redelijk wat gestructureerde fondsen (zwarte dozen ipv. transparant) aanhouden of omdat er activa in hun portefeuille zitten die op 1 van de zwarte lijsten staan.

De kwalitatief betere fondsenhuizen

1. Financière de l’échiquier met een gemiddelde van 44/100 voor zijn 6 verdeelde fondsen. Haar Positive Impact Fonds scoort 58/100
2. RobecoSam met een gemiddelde van 32/100 voor 17 fondsen. Deze verdeelt ook het fonds dat het hoogst scoort op de lijst. 59/100 voor RobecoSam Global SDG Equities Fund. 1 ander fonds scoort 58/100 en 2 fondsen scoren 57/100
3.  Kempen (Lux) sluit de top 3 met 25/100 voor 4 fondsen die ze in België aanbiedt.

De cijfers van enkele andere gekende fondsenhuizen

1. Triodos: 10/100 voor haar 6 fondsen. Nochtans scoort haar Pioneer Impact Fund goed (58/100). Haar spaarrekeningen halen 82/100
2. VDK: 0/100 voor haar 9 fondsen. Haar SpaarPlusrekening haalt 49/100
3. AG Insurance: 0/100 voor haar 64 fondsen
4. Argenta: 10/100 voor haar 8 fondsen
5. Belfius: 0/100 voor haar 6 fondsen
6. Crelan: 2/100 voor haar 20 fondsen
7. Econopolis: 3/100 voor haar 3 fondsen
8. Vlaams Zorgfonds: 0/100 voor haar unieke fonds

Ieder zijn eigen criteria?

Uiteraard is het moeilijk om zolang er geen sluitende definitie is waaraan een duurzaam fonds moet beantwoorden, een zinvolle ranking op te maken. Of om alle vragen rond de kwaliteit van duurzaam beleggen te beslechten. Ook met Ethisch Beleggen kennen we dit probleem

Van de 114 fondsen, die we met Ethisch Beleggen momenteel opvolgen, zijn er slechts 24 die met de benaderingswijze van Réseau Financité hoger dan 0 scoren.

Dit lage cijfer is mede te verklaren doordat ons aanbod ook uit een aantal fondsen bestaat, die wij vanuit het buitenland betrekken. En die dus gescreend werden door Réseau Financité. De 2 fondsen die bij Financité het hoogst scoren zitten wel in ons aanbod.

VERSCHILLEN MET ETHISCH BELEGGEN

In onze eigen objectiveringsscore hebben we ook 2 fondsen die 0 (bij ons op 10, maar 0/10 is ook 0/100 natuurlijk) scoren. Gelukkig zijn er ook 33 fondsen die 5/10 of meer halen.

Ons beste fonds scoort 8/10. Bij Financité krijgt dit echter slechts 31/100.

Omgekeerd blijkt dat door onze eigen benadering het beste fonds volgens Réseau Financité (RobecoSam Global SDG Equities Fund) slechts 2,50/10 scoort. Dit heeft te maken met het feit dat dit fonds slechts eind 2017 opgestart is. We kunnen er dus momenteel geen zinvolle quotering mbt. consistent rendement aan toekennen. Het 2e beste fonds volgens Financité (Echiquier Positive Impact) haalt 7/10 bij ons.

Is ons systeem van meten beter?

Ieder systeem tot kwaliteitsmeting kan een andere richting opgaan. Alles hangt af van de gebruikte parameters. Maar belangrijk is alvast dat je de kwaliteitsmeting op een objectieve manier én consequent doet.

In de meting van Ethisch Beleggen houden we naast de extra-financiële kant van de belegging ook rekening met de financiële kant. Per slot van rekening verwacht een klant toch ook rendement op zijn belegging.

Het rendementsaspect wordt in de evaluatie van Réseau Financité niet meegenomen. Dit lijkt ons toch een beetje vreemd. Bij de  evaluatie of je een auto koopt hou je toch ook niet alleen rekening met het feit dat de wagen zo weinig mogelijk CO2 uitstoot tijdens productie en het gebruik? Of met het feit dat de werknemers bij de assemblage de maximale bescherming en een redelijk goed loon kregen?

Het interesseert u toch ook hoelang u waarborg op wisselstukken krijgt, hoeveel de wagen verbruikt en wat de restwaarde van het merk is. Kortom: of u op termijn een goede koop aan doet?

Dit alles neemt niet weg dat het zinvol is dat burgerorganisaties zich vragen stellen bij de kwaliteit van wat financiële instellingen hun verkopen als ‘duurzaam beleggen’. De verkopers zelf zullen wellicht zwaaien met hun label (als ze dit al hebben). En de criteria daar zijn zeker voor verdieping vatbaar. Al te vaak worden er nog producten aangeboden die beschouwd moeten worden als  ‘sustainable light‘.

Zo kent het Febelfin Towards Sustainability-label op vandaag 494 producten. Een veelvoud van wat Réseau Financité als duurzaam beschouwd. Laten we hopen dat de invoering van de Europese taxonomy for sustainable finance in de komende jaren (begin 2023?) de spreidstand tussen beide realiteiten helpt dichten.