Bij Ethisch Beleggen maken we van diverse bronnen gebruik om onze waarderingen in + of in –  te bepalen. 1 van deze bronnen is de financiële website Morningstar. Zo gebruiken we de Morningstar Sustainability Rating. Ze hebben dit systeem opgestart in de lente van 2016 en blijven er aan sleutelen. Het feit dat ze eigenaar geworden zijn van de duurzaamheidsrater Sustainalytics zal daar onder meer voor verantwoordelijk zijn.

Begrippen als “duurzaamheid” of stempels als “(on)ethisch” zijn niet vastgeroest. In een evoluerende maatschappij evolueren ook de opvattingen. Er komen nieuwe producten én nieuwe problemen bovendrijven, wetgeving wijzigt, inzichten veranderen,… . Dit is 1 van de redenen waarom we bij opstart van deze werking geen sluitende definitie rond wat wél en wat niet ethisch is vastlegden.

Morningstar Sustainability Rating: versie 1.5

In het najaar van 2018 heeft Morningstar zijn duurzaamheidsrating reeds aangepast. U vindt hun toelichting hier. Kort samengevat deden ze toen 4 ingrepen:

1. Lange termijn krijgt een groter gewicht. Omdat binnen een fonds aan- en verkopen plaatsvinden, wijzigt de samenstelling ervan geregeld. Nu wordt beter nagegaan hoe consistent een fonds in zijn duurzaamheid is.
2.  De indeling in categorieën ging op de schop. De beleggingsstrategie van een fonds weegt voortaan zwaarder door dan de regio of het thema waarin het fonds belegt. Wegens het thematisch – of regionaal indelen van beleggingen, was de vergelijkingsbasis tussen fondsen soms erg klein. Een primus uit een kransje van 5 maakt minder indruk dan een primus uit een krans van 50 fondsen.
3.  Minstens 2/3 van de aanwezige posities in een belegging moet een duurzaamheidsscore hebben. Vroeger was dit slechts 50 %.  Als je van een product slechts de helft kan evalueren op zijn ESG-gehalte, dan heb je uiteraard een grotere foutenmarge dan zo je 2/3 of meer kan evalueren.
4.  Morningstar neemt voortaan ook Fund-of-Funds (soort superfondsen, die samengesteld zijn door optelling van verschillende aparte fondsen) mee in zijn evaluaties.

De aanpassing van eind 2018 veroorzaakte niet al te veel wijzigingen in de waardering bij de fondsen welke wij verdelen.

Versie 2.0 is een feit.

Inmiddels werd een nieuwe bijsturing uitgerold. Deze wordt geïntroduceerd per 31 oktober 2019. Omdat de datumverwerking steeds vertraging heeft (1 maand en 6 dagen), zal de nieuwe methodologie pas per 08/11 voor het eerst echt de wijzigingen laten zien. Deze zullen dan slaan op de portefeuillegegevens van 30 september.

Wat gaat er veranderen?

Het oog op de toekomst.

1. 1. Men wil weg van de momentopname.
      • Tot nu was de duurzaamheidsrating een soort optelsom. We tellen de ESG-score van alle individuele posities (bedrijven) uit een beleggingsfonds samen. En vervolgens trekken we de score voor controverses (waar zit het fout) daar van af.
      • Nu gaat men kijken naar de toekomst. Welke risico’s loopt een bedrijf nog op vlak van ESG?
      • Om dit te evalueren ontwikkelde Sustainalytics een nieuw meetinstrument: de ESG Risk Rating.  Wie deze grondig wil doornemen en de Engelse taal voldoende doorgrondt, kan de 3 volumes uitleg van hun website downloaden. Deel 1: Moving Up the Innovation Curve, Deel 2: Exploring the Internet Software and Services Subindustry en Deel 3: Potential Applications for Investors.
   2. Het is een schaal geworden die voor alle sectoren dezelfde is. Ook al is de energiesector bijvb. gevoeliger aan risico’s rond E (CO2-uitstoot) en G (corruptie en omkoping). Terwijl bij softwarebedrijven de E minder van tel zal zijn en de S & G (werknemersbeleid, veiligheid van data, waarborg van privacy) ) er een grotere rol spelen. De uitkomst van individuele bedrijven die langs de ESG Risk Rating liggen zal dus toch nog gedeeltelijk sectorgebonden zijn. Morningstar heeft zelf het voorbeeld van Royal Dutch Shell met een score van 33,7 versus Microsoft met een betere score van 14,1.

Een rapport op 100 punten.

1. 1. De schaal van de ESG Risk Rating wordt uitgedrukt in een getal tussen 0 en 100. Een laag cijfer staat voor een laag risico. In de praktijk scoren genoteerde bedrijven  het meest tussen 0 en 50. Sustainalytics kijkt per bedrijf welke ESG-risico’s een bedrijf loopt en hoe het dit aanpakt (“managed risks“). Daarnaast bekijkt ze of er ook risico’s zijn die het bedrijf nog niet aanpakt , maar die wel een rol kunnen spelen in de toekomstige waardering van het bedrijf ( “unmanaged risks“). Een cijfer 0 wil hier zeggen dat er geen niet-aangepakte risico’s zijn en dat de aanpak van de bestaande risico’s degelijk is.
   2. De scoring van alle individuele bedrijven wordt gewogen. En zo komt een gemiddelde voor de totale portefeuille tot stand. Een fictief fonds dat slechts in 2 bedrijven Microsoft (MS) en Royal Dutch Shell (RDS) zou beleggen in verhouding van 60 % MS én 40 RDS zou dus een eindscore van 21,52 krijgen  ((0,6 * 14,1) + (0,4 * 33,7)).   Er zijn 5 verschillende stadia in de ESG Risk Score
      1. 1. van 0 tot 9,99 : verwaarloosbaar ESG Risico
         2. tussen 10 tot 19.99 : laag ESG Risico
         3. vanaf 20 tot 29.99 : gemiddeld ESG Risico
         4. van 30 tot 39.99 : hoog ESG Risico
         5. + 40: erg hoog ESG Risico

 Zonder het verleden te vergeten.

1. 1.  Omdat men probeert te kijken naar de evolutie op langere termijn zal ook gekeken worden naar de gegevens uit het (recente) verleden. Van de duurzaamheidsscore over de voorbije 12 maanden neemt men een “gewogen” gemiddelde. Dit noemt men de Morningstar Historical Portfolio Sustainability Score.  “Gewogen” betekent hier dat de recentere maanden een hoger gewicht krijgen dan de oudere maanden.
   2. De uiteindelijke toekenning van de slotrating per fonds is dan de duurzaamheidsrating. Men blijft gebruik maken van een systeem van 5 wereldbollen.
      1. 1. de beste 10 % van de M* Historical  Portfolio Sustainability Score, dragen in zich dus het minste risico en krijgen 5 bollen toegekend.
         2. de volgende 22,5 % verwerven 4 bollen
         3. diegene die hierachter komen  (met een cijfer tussen 33,6 en 68,5 %) krijgen nog 3 bollen
         4. slechter scorende fondsen (cijfer tussen 68, 6 en 90 %) krijgen nog 2 bollen
         5. de slechtste 10 % krijgen van Morningstar nog 1 bol
   3.  Op die basis zijn momenteel wereldwijd een 50.000 beleggingsfondsen gequoteerd. Fondsen zonder bol zijn niet noodzakelijk zwakke fondsen op vlak van duurzaamheid. Het kunnen bvb. fondsen zijn waarbij minder dan 67 % van de participaties door Sustainalytics kon beoordeeld worden.

 Invloed van de nieuwe berekening.

1. 1.  De nieuwe berekening zal bij diverse fondsen een verschuiving in de Morningstar Sustainability Rating teweeg brengen. Morningstar zelf verwacht dat 43 % van de fondsen 1 globe zal winnen of verliezen. Voor 24 % (bijna 1 op 4) van de fondsen zal er zelfs een verschuiving van 2 of meer globes plaatsvinden.
   2. Hieruit moeten we concluderen dat de nieuwe manier van berekenen toch een scherpe breuk is met het verleden. Vergelijken tussen data voor – en na 31/10/2019 zal dus erg moeilijk -, zo niet onmogelijk worden. Dit zal dus ook voor onze eigen quoteringen ingrijpend zijn. De EthischBeleggen-objectiveringsscore, die wij hanteren per fonds, zal voor- en na 31/10 van elkaar verschillen. Momenteel kan met de maximale score van 5 globes 15 % van het totale puntenaantal verdiend worden. De fondsenselectie binnen onze modelportefeuilles zal hierdoor in 2020 ook beïnvloed worden.
   3. U kon deze gevolgen ook reeds zelf inschatten als u het resultaat van ons fictief beleggingsfonds met slechts 2 aandelen bekeek. Ondanks het feit dat ons voorbeeld voor 40 % uit een bedrijf dat in de oliesector actief is bestaat, krijgt het toch de op 1 na beste duurzaamheidsscore. Shell mag zich dan op vandaag inlaten met hernieuwbare energie, op basis van zijn verleden had geen weldenkend mens het een groot gewicht gegeven in een duurzaam fonds.

 Geef verandering een kans.

1. 1. 

      Het lijkt er dus op dat de nieuwe benadering een generaal pardon invoert. Iedereen, ook de grootste zondaars uit het verleden, krijgen amnestie. Het strookt niet om ons gevoel. Net zoals we het als maatschappij soms moeilijk hebben om een gevangene, die vrijkomt nadat hij zijn straf uitzat, te zien als iemand die een nieuwe kans verdient. We staan liever klaar om er een stempel van onbetrouwbaar én dus te wantrouwen op te slaan.

   2. Het nieuwe systeem zal echter ook wel uit zichzelf corrigeren. Wie uiteindelijk niet vooruit geraakt in zijn ESG-benadering zal geleidelijk toch wegzakken ten opzichte van collega-bedrijven, die wel een strakke ESG-focus houden. We zullen net als bij de invoering van een andere metriek stelsel, een andere spelling of een andere munt, uiteindelijk toch wel gewoon geraken aan de nieuwe norm.
   3. Blijf alleen de overweging:  is die verandering nu beter of slechter dan vroeger? Ze zal zeker een tijdje vreemd en mogelijks onnatuurlijk aanvoelen. Maar omdat ze meer rekening houdt met de nog af te leggen weg, dan met de reeds afgelegde weg, kan je toch besluiten dat ze meer toekomstgericht is. Net zoals Morningstar het zelf aankondigde.