Hoe reageren de immens populaire indextrackers in tijden van recessie? ETF’s (exchange-traded funds) zijn al enkele jaren aan een steile opmars bezig. Ze worden ook “indextrackers” genoemd. In feite willen ze zo getrouw mogelijk een bepaalde beursindex benaderen. Ze worden vaak als alternatief voor actief beheerde fondsen gezien. Trackers werden door de dit jaar overleden John Bogle in de markt gezet als een goedkoop (en beter) alternatief voor de klassieke beleggingsfondsen. Beter omdat er veel minder geld aan de vingers van de fondsbeheerders bleef plakken én omdat volgens diens onderzoek de actief beheerde fondsen gemiddeld niet beter presteerden dan de indexen zelf. Goedkoper omdat ze lagere kosten hebben. Bij het volgen van een index is er minder studiewerk en beheer nodig. Met een boutade: een goede kopiemachine volstaat.

Accident waiting to happen?

Ondanks hun populariteit lezen we de laatste tijd af en toe waarschuwingen ten overstaan van de ETF’s. Hun omvang is zo groot geworden dat ze mogelijk een dreiging voor het financieel systeem zouden uitmaken. De ETF’s worden daarbij omschreven als “financiële zeepbellen, die wel eens in het gezicht van hun onderschrijvers zouden kunnen uiteenspatten“. Staat er een bloedbad voor de deur? Spreken we straks van ‘Blood on the Trackers’?

“Blood on the Tracks” is een essentieel album van Bob Dylan. Op dit album staat onder meer het nummer “Shelter from the Storm“. En dat is net 1 van de kernpunten van kritiek op het trackersverhaal. Zullen ze voldoende kunnen weerstaan aan een ernstige recessie? Bieden ze in crisistijden een veilige schuilplaats voor de belegger?

In een artikel verschenen op 30/08/2019 op de site Finanzen.nl  wezen 7 topbeleggers op de negatieve kanten van indexbeleggen.

Tegenover die 7 werd alleen maar Warren Buffett gezet. Van Buffett is geweten dat hij onlangs een boontje ontwikkelde voor ETF’s. Het past om aan te stippen dat de kritiek komt van professionelen, die wellicht zelf actief in de markt zitten. Al dan niet gelieerd aan actieve beleggingsfondsen: de door ETF’s uitgedaagde (bedreigde?) soort. Hun kritiek is dus mogelijk (deels) vooringenomen.

ETF bashen.

Zo is er de eerder venijnige opmerking van Robert Shiller, Nobelprijswinnaar Economie. In 2017 zei deze dat passief beleggen beleggen eerder tot een spel maakt in plaats van een ernstige bezigheid. Je intellectuele kennis wordt er niet meer in uitgedaagd. Je parasiteert in feite op het denkwerk van de analisten die wel actief beleggen. Shame on you! Dit is een eerder morele veroordeling. Misschien begrijpelijk voor wie de oude waarden in ere houdt, maar onze maatschappij draait nu eenmaal gedeeltelijk op een freeriders-mentaliteit (denk aan last-minuteboekingen van (vlieg)reizen, Black Friday-aankopen in VS (Europa volgt al een beetje) of Singles day in China, …).

Zelfs John Bogle sprak in zijn laatste levensjaar over de problemen veroorzaakt door de producten waarvan hij de geestelijke vader is. Door de sterke opgang van de ETF’s verwacht hij dat deze binnenkort al meer dan de helft van alle Amerikaans aandelen zouden bezitten. Dergelijke concentratie is niet automatisch in het belang van de bedrijven of van de beleggers.

Michael Burry wijst er dan weer op dat gezien de indextrackers zoals het woord zelf zegt “de index” volgen, ze automatisch hun beleggers opzadelen met een te groot percentage van grote bedrijven. Bedrijven die kleiner zijn en niet in een index opgenomen zijn, zijn hiervan de pineut.  We zouden (in de VS) op het punt gekomen zijn dat kleine ondergewaarderde ‘waarde’aandelen minder kans maken om opgepikt te worden door beleggers. Waardoor kansen op rendement niet gegrepen worden. Hij -die ook in voor 2008 de huizenbubbel ontwaarde- heeft het expliciet over een ‘bubble’.

De impact van een recessie.

Beleggers worden nerveuzer omdat het R-woord weer begint te circuleren. Vermogensbeheerders vrezen dat passieve beleggers dan kunnen aankijken tegen grote verliezen. Want wat gebeurt er bij een onverwachte marktdaling? Dan probeert iedereen op hetzelfde moment naar de uitgang te lopen. Dit kuddegedrag zou de problemen alleen maar groter maken, denkt Jeffrey Gundlach. Kuddegedrag heeft verwoestend effect op de waarde. Denk maar even terug aan de periode eind 2008/begin2009, waar ze een zichzelf versterkend patroon (een lawine van waardedalingen) veroorzaakte. Zal in tijden van recessie hetzelfde zich niet voordoen met de houders van  indextrackers?

Howard Marks wijst op de paralellen tussen de enorme groei van ETF’s én de bullmarkt die vanaf maart 2009 ontstond. ETF’s waren de marktlievelingen in de opgaande lijn. Zullen ze dit blijven als de kansen keren? We hebben hier geen ervaring mee. En dus is er hier geen garantie voor.

Carl Icahn haalde er in 2018 zelfs de crisis van 1929 bij. Hij wees er op dat sommige ETF’s met een grote hefboom werken. Ze trekken wellicht op hebzucht beluste (en naïeve) mensen aan. En zoals geweten waren een flink pak tijdelijk nieuwe rijken bij uitbreken van de crisis in 1929 de wanhoop nabij.

Bill Adams tot slot wijst er op dat beleggen ook vooruitkijken is. Iets wat actieve beheerders meer zouden doen dan passieve volgers. Van actieve beheerders mag je dan verwachten dat ze hun fondsen klaarstomen voor een aankomende recessie. Bijvoorbeeld door gedeeltelijk uit de markt te stappen, verschuivingen van ‘groei- naar waardeaandelen’ te voorzien. Actief beheerde fondsen zouden hun beleggers dus minder laten bloeden als een zware crisis uitbreekt.

The proof of the pudding is in the eating.

Wie gelijk heeft, is zonder crisis moeilijk uit te maken. Achter een vlag lopen, die steeds meer volk aantrekt, is klassiek menselijk gedrag. Maar is het ook veilig? Of biedt het alleen schijnveiligheid? Het antwoord op de vraag hoe indextrackers in tijden van recessie reageren, kunnen we dus niet beantwoorden. De vraag stellen noopt alvast tot nadenken. Hoe valabel acht ik de geformuleerde bedenkingen? Afhankelijk van hoe je er over denkt, zal je je strategie moeten aanpassen. Doe je dat niet, dan kan de pudding wel eens zeer zuur smaken.