Een mens is goedgelovig. Althans tot op zekere hoogte. Meer en meer mensen stappen immers af van de blinde trouw aan hun bank-, verzekerings- , financieel advies-kantoor. Getriggerd als ze zijn door kostengevoeligheid en door het onbedwingbaar gevoel dat het gras misschien groener is aan de overkant. Deze FOMO (Fear of Missing Out) heeft een groot deel van ons leven besmet. In die mate dat we zelf niet meer verwonderd zijn dat ook wie met dergelijk gevoel in zijn/haar monogame relatie zit even aan de overkant kan grazen.

Internet: het betrouwbare vergrootglas?

Tot voor het internettijdperk was vergelijken iets wat door specialisten gedaan werd. Uw eigen bankier / uw eigen verzekeringsmakelaar mat zich deze omschrijving graag aan. Maar ook consumentenmagazines als Test-Aankoop/Budget& Recht werden er groot door. Sinds de komst van internet kan iedereen zijn visie/zijn waarheid kwijt. Geleidelijk zijn er vergelijkingssites in ons digitaal leven gekomen.  Hoewel de impact van dergelijke vergelijkingssites in het buitenland veel groter lijkt te zijn (vb. in Engeland o.m. via deze site of in Nederland via Independer ) is deze tendens ook –voorlopig? met minder succes– doorgedrongen in België. Sites als Mefirst.be of verzekeringen.be springen in het oog als je via Google iets over verzekeringen opzoekt.

Op zich -en als alles correct gespeeld wordt- is daar niets op tegen. Wat niet belet dat bijv. een verzekering niet zomaar een snee brood is. Zo is de aspirant-klant zich niet steeds bewust van de impact van verkeerde input (niet alleen ter kwader, maar ook ter goeder trouw). De mededelingsplicht negeren kan ernstige gevolgen hebben. Maar eveneens kan de gekozen formule onaangepast/onvolledig zijn. Aangezien verzekeringen nog steeds toetredingscontracten zijn ligt het risico bij de klant en niet –tenzij bij zware nalatigheid– bij de betrokken site.

Maar wat als de vlag niet overeenkomt met de lading? Als het portaal zich als onafhankelijk aankondigt, maar de facto exclusieve samenwerkingen met derden aangaat?  Als dergelijke samenwerkingen ertoe leiden dat consumenten denken dat ze bij een onafhankelijk bron te rade gaan, maar in de praktijk steeds naar dezelfde verdeler doorgewezen worden? Is dit dan oplichting, consumentenbedrog?  En blijft dit nog zo als een eventuele doorverwijzing op een minder zichtbare plaats / in de kleine letterkes moet gezocht worden?

Het is een delicaat punt.

Er komt altijd een financiële kant kijken bij het opzetten, in stand en up-to-date houden van informatie op een vergelijkingssite. Quasi niemand doet dit uit altruïsme. Meestal moet er een verdienmodel achter zitten. En betaalt een bevoorrechte partner aan de vergelijker om de doorverwijzingen te kunnen ontvangen.

Advies: we begeleiden je naar onze bevoorrechte partners.

Zo zal je bij Test-Aankoop/Budget & Recht erg vaak kunnen lezen dat je het product in kwestie kan inkopen bij hetzij VDV Conseil of DefA Finance. Niet alleen voor hypothecaire leningen & schuldsaldoverzekeringen, maar ook voor brandverzekeringen, Tak 21-, Tak 23-producten of beleggingsfondsen. Er wordt daarbij geafficheerd dat deze partners een pak minder kosten aanrekenen dan de gewone marktspelers.

Zo-ook bij Bankshopper.be.  Hun advies met betrekking tot Tak 21, pensioenspaarverzekeringen en langetermijnsparen zal u steeds naar Dekervel & C° bvba leiden.

Of wat te denken van Spaargids.be? Deze site met een -toch zeker in het verleden- actief forum is momenteel in handen van De Persgroep Publishing.(*) Deze mediamagnaat zorgt er voor dat zijn organen elkaar wederzijds versterken. Vandaar dat je bijv. in de krant Het Laatste Nieuws geregeld artikels vindt die uit Spaargids-mouwen geschud worden. Op de samenwerken/adverteren-pagina Spaargids kan je zien dat ze redelijk open communiceren over hun commerciële opstelling. Banken kunnen een samenwerking aangaan … tot en met een clientaanbrenger-formule (lees: doorverwijzing). Algemeen zoeken ze naar win-winsituatie met partners. Of de modale lezers deze pagina’s opzoekt is een andere vraag. Bij Spaargids is de preferentiële partner Futuria . Ook hier vindt je veelvuldig de vermelding dat (bijv. de markt tot 6,5 % instapkosten vraagt en dat) Futuria de laagste kosten op de markt aanrekent.

Verlies aan de voordeur, winst langs de achterdeur.

Bij de hier vermelde financiële instellingen is het wellicht relatief eenvoudig om een (groot gedeelte) van hun instapkosten niet aan te rekenen. Een grote toevloed van klanten via een digitaal platform leidt tot een hoge omzet. En wie een grote omzet realiseert krijgt meestal (meer dan) voldoende korting van zijn leveranciers.  In de verzekeringswereld neemt die “korting” onder meer de vorm aan van een beheerscommissie. Deze wordt door de verzekeraar buiten de aanbrengvergoeding (waar de spelers in ons voorbeeld (grotendeels of totaal) afstand van doen), uitbetaald.  Hoe groter de portefeuille, hoe substantiëler deze vergoeding oploopt. 1 van de bedoelingen van de MiFID II -richtlijn is trouwens de mistoestanden hierrond tegen te gaan.

Over Kapitaal en Fondsen.

Recent werd ook de onafhankelijkheid van Mijn Kapitaal getest. Mijn Kapitaal was opgezet door 3 vrijwilligers en kreeg vrij vlug een redelijk ruime weerklank (fans, maar ook haters (vb. op bovenvermeld Spaargidsforum)). 1 van de redenen om met Mijn Kapitaal van start te gaan was juist de niet-onafhankelijkheid van Spaargids. 2 van de 3 oprichters van Mijn Kapitaal waren vroeger ijverige bijdragers aan het Spaargids-forum.

De onafhankelijke insteek van Mijn Kapitaal werd ook commercieel opgemerkt.  Me Direct, een nieuwe speler binnen de Belgische bankensector, die zich voornamelijk als fondsenspeler wou profileren, had in de modelportefeuilles die Mijn Kapitaal uitgewerkt had een voldoende gedragen visie onderkent om ze ook als kant-en-klare oplossing op haar eigen website aan te bieden.

Vreemd was echter dat enkele maanden geleden op Me Direct plots alle expliciete verwijzingen naar de Mijn Kapitaal-portefeuilles verdwenen waren. En dat quasi gelijktijdig ook de Mijn Kapitaal-blog, hoewel niet van “look” toch van “feel” veranderde. De commentaar op de evolutie van de portefeuilles haperde, de lezersreacties vielen stil, de bijdragen bleken voortaan uitsluitend van 1 van de 3 initiatiefnemers te komen. Van diegene die voordien minst voor – en  meest achter de schermen met de blog bezig was. Inhoudelijk werd nog quasi uitsluitend info van diverse vermogensbeheerders gepubliceerd. Uitleg over het waarom van deze koersverandering werd niet gegeven.

We mogen inmiddels aannemen dat ook daar de praktijk van ‘onafhankelijk zijn’ blijkbaar niet synchroon liep met de theorie. Uit betrouwbare bron werd mij gemeld dat de breuk binnen het team van Mijn Kapitaal veroorzaakt werd door een persoonlijk verdienmodel dat 1 van de betrokkenen bedongen had bij Me Direct. Toen de bank ten volle besefte dat dit geld niet voor de blog zelf (en opvolging van de betrokken portefeuilles) gebruikt werd, heeft ze wellicht uit vrees voor mogelijke reputatieschade bij uitlekken hiervan en/of omdat ze geen standpunt wou innemen in een onderlinge betwisting bij de Mijn Kapitalisten de samenwerking teruggedraaid. Dit laatste zijn gissingen, gezien ook Me Direct niet communiceert over de gewijzigde opstelling.

De vertrouwensbreuk binnen het Mijn Kapitaal-team was blijkbaar niet te lijmen, want recent werd door de 2 andere betrokkenen een nieuwe blog opgestart: MijnPortefeuille.be. Voorlopig oogt die nog mager, maar Rome is ook niet op 1 dag opgebouwd uiteraard. Bij de disclaimer vinden we ditmaal expliciet vermeld dat de site geen enkel commercieel doel heeft en op geen enkele manier inkomsten uit de publicaties verwerft. Een dergelijke omschrijving vind je niet op de site van Mijn Kapitaal terug. De missie daar zweert bij objectief en onafhankelijk financiële informatie verschaffen. “Onafhankelijk” bleek dus een rekbaar begrip.

We besteden hier wat uitgebreider aandacht aan omdat op onze site regelmatig verwezen werd naar Mijn Kapitaal. Omgekeerd heeft Mijn Kapitaal ook af en toe bijdragen van Ethisch Beleggen overgenomen.

Onafhankelijk zonder financiële middelen? Een moeilijke combinatie.

In de besproken voorbeelden zien we helaas dat achter “onafhankelijkheid” toch vaak een “gebrek aan transparantie” schuilgaat. Dit is jammer. De voorbeelden bewijzen ook dat een verdienmodel koppelen aan ter beschikking stellen van “gratis onafhankelijke financiële informatie” een goed verspreide praktijk is.

Dit doen zonder verdienmodel is veel minder  evident. Enkele maanden na de start van onze blog én deze van Mijn Kapitaal begon in Nederland de blog “Das Kapital”. Per 30/04/2019 hebben zij daar de handdoek in de ring gegooid. De reden: gratis informatie aanbieden zonder voldoende advertentie-inkomsten zorgt voor gebrek aan rendement.

Onze blog bleef tot op heden advertentievrij. Geen bewuste keuze. We zijn gewoonweg nog niet benaderd door adverteerders (en zelf te trots om ons ergens binnen te proberen likken). We hebben nooit onder stoelen of banken gestoken dat we mikken op de verkoop van ethische beleggingen via verzekeringsmakelaar Coverbel. Je vindt die melding onder meer bij Onze aanpak en bij de disclaimer. De blognaam eindigt niet voor niets op .COM. En omdat we niet door anderen gesponsord worden, moet het dus van de klant komen. Vandaar dat we moeten vasthouden aan een instapkost bij aankoop.

En wat hebben we geleerd vandaag?

De Piet Huysentruyt in ons vat het even samen:

• Besef dat schermen met “onafhankelijke financiële informatie” vaak met een grote korrel zout genomen moet worden.
• Als het al geen Fake News (doelbewust misleiden) is.  Desinformatie heeft de kracht om onwaarheden als feiten te laten aanvaarden.
• Blijf dus steeds kritisch en denk na of iets wat je voorgehouden wordt ook echt is wat het lijkt te zijn. Ook met betrekking tot de informatie die je via Ethisch Beleggen onder ogen krijgt trouwens.

(*): per 23/05/2019 actief onder nieuwe naam DPG Media