Iedereen, wij van Ethisch Beleggen incluis, lonkt met een beheerlijk oog naar het vele opgepotte geld op spaarrekeningen. Een groot gedeelte daarvan is niet nodig als buffer voor onvoorziene omstandigheden. Het is op rekeningen beland omdat die in turbulente tijden het meest veilig leken (depositiegarantiefonds tot € 100.000) en ook omdat ze liquiditeit garanderen.

Maar juist wegens die liquiditeit kan dit geld niet massaal ingezet worden voor langlopende projecten. Als je je spaargeld morgen terug kan opvragen, kan ik het als financiële instelling niet omzetten in een krediet aan een bedrijf of instelling die het pas over 10 of meer jaren zal terugbetaald hebben.

Omdat vertrouwen te paard vlucht en slecht te voet terugkomt én omdat de rente op langere termijn de laatste jaren ook flink afgekalfd is, wordt er momenteel erg weinig op lange termijn gespaard. De inlagen op kasbons en termijnrekeningen over de laatste jaren zijn gedaald. Heeft natuurlijk ook te maken met de gewijzigde fiscaliteit (in 2010 nog 15 % en via tussenstapje van 21 % nu 25 % roerende voorheffing (RV) op de inkomsten van deze producten).

Een vicieuze cirkel dus. Uw geld is elders nodig, maar geraakt daar niet meer. Het idee om dit met een volkslening te doorbreken komt uit de koker van onze socialistische politici. Het was 1 punt waarop ze zich ingegraven hadden als het beleidsmatig over spaargeld ging. Ze hebben nu – na veel vertraging – hun punt gescoord. Sinds enkele dagen zijn banken begonnen met volksleningen aan te bieden.

Het gaat over een tijdelijke vorm van kasbons / termijnrekeningen. Je zet je geld (vanaf € 200) vast voor een periode van 5 tot 10 jaar. Je ontvangst daarop een marktconforme (lees: momenteel lage) rente. Je geniet van de depositogarantie en van een verlaagde RV (nu weer 15 % ipv 25 %).

Je kan dus in feite zien als “solden“: een beetje prijsbraderen om producten die anders niet verkocht worden toch de deur uit te krijgen.

Je zou ook een parallel kunnen trekken met de Leterrmebon. In november 2011 -toen de financiële markten België in het vizier kregen wegens de impasse in de regeringsvorming – schreef de overheid een staatslening uit aan verhoogde rente én verlaagde RV.

In beide gevallen lijkt het een beetje op een noodgreep, die met een marketingsaus hapklaar wordt. De noodgreep ten tijde van de Letermebon was duidelijk: oplopende rente deed de leencapaciteit van België op de internationale markt krimpen. Door de eigen bevolking in te spannen werd dit minder urgent. En een paar dagen later was er dan toch een regering, waardoor de rentespanning wegebde.

De noodgreep nu is dat de overheid – met een gestegen staatstschuld tot 100 BBP nav. bankencrisis en haar economische gevolgen – voor een historische besparingoperatie staat (jaarlijks deficit moet herleid worden op vraag van Europa) en dat bepaalde investeringen niet langer meer uitgesteld kunnen worden, terwijl er amper belastingsgeld voor zal zijn (over belastingshervorming en prioriteiten in besteding zullen we het hier niet hebben).

De marketingsaus die over de Volkslening gegoten wordt is nu dat het opgehaalde geld moet besteed worden aan sociaal-economische projecten: bouwen van ziekenhuizen, scholen, culturele centra,  …. een lijstje van 20 investeringsdoelen voor de volkslening zou vastgelegd worden. Vandaag – bij schrijven van dit artikel- zijn de juiste modaliteiten nog niet bekend. Vandaar dat sommige banken momenteel nog even wachten om het product aan te bieden.

Sociaal-economische projecten klinkt goed als profiliering voor socialisten. Zij zijn er toch (zouden er moeten zijn voor) om het sociaal- en culturele beleid ook ruimte te geven in een maatschappij die voor de rest gedomineerd wordt door marktgedreven liberale principes. Maar ook dit aspect mag al met een korreltje zout genomen worden. Of vindt u – met alle sympathie voor de Rode Duivels – de financiering van een nationaal voetbalstadium ook een prioriteit om belastingskorting aan toe te kennen?

In feite is het erg schrijnend dat men impliciet toegeeft dat -ondanks de hoge belastingsdruk-  de overheid niet het geld ter beschikking heeft voor overheidstaken als de financiering van dergelijke infrastructurele werken.

Zijn wij tegen een Volkslening? Principieel niet, maar we hebben er toch onze bedenkingen bij.

1. in feite is het beleid voeren met andermans geld (uw spaargeld gebruiken voor overheidstaken). Het heeft een groot gehalte “fils (M/V) à papa(M/V) maakt grote sier met geld van papa”. Het is dus ook een beetje een brevet van onmacht.
2. het maakt de fiscale behandeling van ons spaar- & beleggingsgeld nog ingewikkelder door -opnieuw-  een tijdelijk product met afwijkende belasting in de markt te zetten. Het door de liberalen recent afgeketste voorstel van Minister van Financiën Geens was daarbij vergeleken een toonbeeld van vereenvoudiging.
3. het gaat over illiquide producten. Je kan er niet uitstappen gedurende de rit. Ook daar ben je met gewone kasbons/termijnrekeningen, beleggings- of verzekeringsfondsen, obligaties of aandelen beter af (uitstappen kan – weliswaar meestal met uitstapkosten).
4. het zet de burger niet echt aan om creatief na te denken over sociaal verantwoorde investering van zijn spaar- en beleggingsgeld. Want je lokt de mensen toch vooral met de fiscale incentive. Wat zijn immers maatschappelijk verantwoorde projecten? Het voorbeeld van de financiëring van een voetbalstadium waarvoor de volkslening kan ingezet worden is al op het randje. Wat als blijkt dat volgende keer geld tekort is voor oprichting van gevangenissen, aankoop gevechtsvliegtuigen, terugkeerfonds afgewezen asielzoekers,…? Ga je dan terug de markt op met Volkslening 2.0 en verlaagde RV? Ik geef toe voorlopig vergezocht, maar er is geen wet die stelt dat socialisten altijd in regeringen zitten en een conservatiever beleid zal ook met grenzen aan beschikbare overheidsgelden geconfronteerd worden.

….

Iets een volkslening noemen doet dan toch een beetje nationalistisch aan.”Das Volk” is nu eenmaal bij uitstek een populistische insteek. Ik durf haast niet te schrijven  “nationaal-socialistisch”, maar denk onwillekeurig aan de grote promotor van de Volkswagen: het ideaalbeeld van een auto voor iedere kleine man.

Het socialistisch populisme van gratis openbaar vervoer van pakweg 10 jaar geleden is door de financiële crisis niet meer haalbaar.

Maar in in de federale regering  profileert er zich alvast 1 vicepremier als de nieuwe Robin Hood, die steelt van de rijken om het onder de armen te verdelen (en de eigen positie veilig te stellen): energietarieven omlaag, telefoontarieven omlaag, … .

De volkslening lijkt die traditie verder te zetten: de rijken zijn hier de burgers met spaargeld én de armen is de overheid.

Euh, … er wordt toch niet gestolen, want er is belastingsvoordeel?

Klopt, maar gezien de lage rente & de overblijvende belasting én de (middel)lange termijn van investeren is een kleine opstoot van de rente en/of de inflatie voldoende om daar anders over te denken.