Karl Friedrich Hiëronymus von Münchausen was een Duitse edelman, die in dienst ging

bij het Russische leger en het als kapitein opnam tegen de Turken. Op 40-jarige leeftijd trok hij zich op zijn landgoed terug. Waarna hij zich van aandacht voorzag door de meest fantastische verhalen over zijn avonturen aan zijn gasten te vertellen. Dergelijke leugenverhalen gaven hem aanzien. Wie kan immers op een kanonskogel springen om in een belegerde stad de vijand te kunnen bespieden, met 1 kogel zeven patrijzen tegelijk spietsen, met eenden door de lucht klieven of zichzelf en zijn paard uit een moeras tillen louter en alleen door aan het eigen haar te trekken?

De angst sloeg toe.

In augustus 2007 zagen we de eerste tekenen van een mogelijke financiële crisis. Pas vanaf december 2007 ging het hek van de dam en verspreidde de paniek zich wereldwijd. De MSCI-World Index, hieronder weergegeven toont duidelijk de enorme terugval op de beurzen.

Maar ook in België was de ravage enorm. De Bel20 bestond toen voor een groot deel uit financiële waarden (Dexia, KBC, Fortis, ….). Banken die tot dan de omschrijving “goede huisvader-aandeel” meekregen, hadden zich ingelaten met investering in ondoorzichtige producten of dachten klaar te zijn voor een bijkomende veroveringstocht . Dit alles in hun streven om hun aandeelhouders toch maar een

double digit-groei te kunnen garanderen.

Waar in de VS  aanvankelijk (ten onrechte?) besloten werd om banken over de kop te laten gaan én aandeelhouders te laten opdraaien voor de verliezen, lag dit in West-Europa en zeker ook in België gevoeliger.

De politieke reactie: krediet verlenen en publieke opinie sussen.

De verwevenheid tussen politiek en haute finance, het aanleunen van koepelorganisaties (ACW-Arco) bij financiële instellingen, leidde er toe dat directiecomité ’s van banken en verzekeraars (Ethias) al vlug de weg naar hun politieke vrienden vonden. Nachtelijke beraden met improvisatiemaatregelen waren nodig om faillissementen te bezweren. Leningen werden verstrekt, staatswaarborgen toegekend, buitenlandse instellingen aangezocht, delen werden opgesplitst tussen landen, …. Een ongeziene daadkracht, welke nooit vertoond was voor andere problemen (armoedebestrijding, werkloosheid, fiscale fraude, klimaatsituatie, veilig stellen pensioenvoorzieningen, beteugelen overheidschuld, ….) viel te bespeuren.

De belegger en de burger diende gerustgesteld te worden. Er moest duidelijk gemaakt dat er niets aan de hand was. Zo werd de depositiegarantie opgetrokken van € 20.000 naar € 100.000.  En dat doe je door je krachtdadig op te stellen. De borst breed maken en daarmee het gebroddel achter de rug verbergend. Geld uitgeven dat men niet heeft om vrienden te helpen, die bewezen hebben dat ze au fond niet voorzichtig met hun eigen (en dat van hun klanten) geld kunnen omspringen. En daarbij het algemeen belang inroepen. Met als sterkmaker dat dit alles niet gratis is en de debiteurs een hoge rente op hun ontvangen steun zullen moeten betalen.

Helaas waaide niet alles over. Ierland en Zuid-Europa konden met moeite aan de verdrinkingsdood ontsnappen, Griekenland (en in mindere mate Malta) kreeg de volle laag. En in 2011 diende een nieuwe chequeboek aangesneden te worden om Dexia -voorlopig- onschadelijk te maken.

Tergend traag wordt de wetgeving aangepast. Er is komt zeer veel regelgeving op de financiële wereld af, maar nergens werd een betrokkene (hetzij bankier, hetzij falende controleur) tot heden door het gerecht aangepakt. Ja, wegpromoveren al dan niet met gouden handdrukken dat hebben we wel meegemaakt. Alsof België nog steeds het land van Kokanje is.

Nu kan er zeker gezegd worden dat mede door de overheidstussenkomst de paniek tot staan gebracht werd. Maar dit neemt niet weg dat in de geesten van de mensen en de bedrijven overgegaan werd naar overlevingsmodus: Niet investeren, blijven sparen tegen later ontij,…. in de schulp kruipen tot alles overgewaaid is. Sommigen al 10 jaar lang.

Wat nu kleine spaarder?

Ondertussen staan de spaarrekeningen -voor wie nog kan sparen- overvol, met geld dat in waarde vermindert terwijl je er op staat te kijken. Rente: 0,11 % versus Inflatie: 2,00 % (10/2017)

Wie het aandurfde én vertrouwen had in de uitspraken van ECB-hoofd Mario Draghi, dat hij de euro zou redden, koste wat het koste, zag via aandelenbeleggingen zijn rendementen wel terug fors stijgen. Ook wie vastgoed kocht deed uiteindelijk een goede zaak.

Wie zei ook al weer: “never spoil a good crisis” ? Wel het lijkt er steeds meer op dat dit gebeurd is.  Naast de financiële repressie door de lage rente (een meevaller voor de overheid als schuldenaar) heeft men in diverse stappen de belastingen verhoogd:  (elektriciteit van 6 naar 21 %, R.V. naar 30 % ( met voorkeurtarief voor Leterme-bon), verzekeringstaks van 1,1 % naar 2 %,…..). Iedere burger leverde in. Iedere? Swiss-Leaks, Luxemburg-Leaks,Panama- en Paradise Papers bewijzen steeds meer dat een deel van de vermogenden liever geen verantwoordelijkheid opnemen.

Hoe geraken we hier op macrovlak  uit? Omdat ik geen econoom ben, kan ik daar geen zinnig antwoord op geven.

En hoe geraak je daar als individu op microvlak uit? De literatuur leert ons dat we gemiddeld kuddegedrag vertonen. We zijn bang als iedereen bang is en we zijn (over-)moedig als iedereen (over-)moedig is. Hoe de switch tussen beide tot stand komt is niet goed in kaart gebracht, maar momenteel lijken we geleidelijk in een transitiefase te zitten: van Risk-Off naar Risk-On.

 

Jazeker, weg uit de spaarpot. Maar waar naartoe?

Het lijkt er momenteel op dat de “gewone man (m/v)” geleidelijk terug rijp is om zijn spaarrekening te verlaten. Daarom moeten we ook waarschuwen dat belegging via fondsen risico’s inhoudt. Hoewel een beleggingsfonds (ook als dit verpakt is als een Tak 23-product) op zich in feite een verzameling van diverse stukken (obligaties, aandelen,…) is, kan je ook met beleggingsfondsen de bal verkeerd slaan.

We sommen enkele potentiële valkuilen op:

1. gedurende de voorbije jaren zagen we de gestage opmars van de ETF’s. Succesvol omdat ze als passieve fondsen een stuk goedkoper zijn dan actief beheerde fondsen. Dit omdat ze gewoon een gegeven index (vb. Bel20) volgen én verder zelf geen eigen keuzes maken. Echter, als indexbeleggers panikeren en gezamenlijk naar de uitgang hollen kan er grote financiële schade voor de beleggers ontstaan denken onderzoekers.
2. vele spaarders zetten hun eerste stappen in beleggingsland door te opteren voor de minder risicovolle obligatiefondsen. En effectief deze fondsen hebben het in het verleden zeker goed gedaan. Rendementen uit het verleden hebben echter geen  voorspellende rol voor de toekomst. Alvast kan je aanvoelen dat momenteel de koerswinst door daling van de rente bij een obligatie verdwenen is. Nu de rentecurve op dieptepunt staat én eerlang (geen timing) zal stijgen kan je er van op aan dat de rendementen op veel obligaties dan negatief zullen evolueren.
3. we zien ook een sterk inzetten op gemengde beleggingsfondsen. Deze bevatten zowel een compartiment aandelen als een compartiment obligaties. Sommige van die gemengde beleggingsfondsen hebben de voorbije jaren een heldenstatus verworven. Denk bijv. aan Carmignac Patrimoine dat momenteel in veel portefeuilles steekt op basis van prestaties uit het verleden (en dan wordt zeker haar glansrol in 2008 uitgespeeld).Carmignac Patrimoine beweert zich voldoende ingedekt te hebben tegen stijgende rente op haar obligatiegedeelte, maar de proof of the pudding is in the eating natuurlijk.  Wie zijn beleggingen opbouwt met keuze voor diverse gemengde fondsen, loopt het risico dat al deze fondsen min of meer tegen dezelfde euvel aanlopen: waardeverlies bij rentestijging. Waar zit dan je rendement in de komende jaren?
4. dan maar opteren voor aandelenfondsen?  Hoewel het niet uit te sluiten is dat aandelen van bedrijven het nog een tijdlang goed doen, is ook hier geen absolute zekerheid te vinden.

   

   Enerzijds zitten we sinds maart 2009 in een lange beurshausse (uitgezonderd 2011) en what goes up must come down. Waar en wanneer? Niemand weet het. De irrationele overdrijving kan erg lang duren en kan een voorzichtige belegger uitroken. Maar er kan ook plots een einde aan komen. Zit de groei in de VS, in Europa of toch in de Emerging Markets (China, Indië,….)? Zijn traditionele sectoren (automobiel, retail, energie,…) nog goed voor jaren rendement of slaat disruptie toe met vernieuwende bedrijven als Tesla, monopolisten als Amazon, regelgeving rond global warming…?

Spreiding versus de verlokking van het nieuwe bling bling.

Voldoende spreiden van je belegging (zowel naar timing van instappen als naar thema’s) zal wellicht de beste keuze zijn, die je kan maken.

Maar deze keuze beperkt ook je maximale winstkansen en zadelt je op met een redelijk onoverzichtelijke beleggingsportefeuille.

En dat laatste ligt voor Jan Doorsnee niet gemakkelijk. Zelfs in een maatschappij die naar alle kanten beweegt, zien velen nog “eenvoud” -hoe potentieel bedrieglijk deze ook is – als een belangrijk criterium. En zo komen we terug bij opties die vandaag de dag al de blits uitmaken: cryptomunten als bitcoin (als nieuwe Verlosser)  en goud (een eeuwenlange tip in tijden van crisis).