De Nederlandse cabaretier Wim Kan had een quote in zijn eindejaarsconference van 31/12/1979, die hij mogelijk bij Niels Bohr, 1 van de grondleggers van de quantummechanica  gepikt had. Ze luidde “Voorspellen is moeilijk vooral als het de toekomst betreft“.

UEFA Euro 2020 (nou ja).

De miljoenen Engelsen die zich al Europees voetbalkampioen waanden voordat de match gespeeld was, hebben die uitspraak aan den lijve ondervonden. Maar niet alleen zij. 1 van de grote fondshuizen uit Duitsland had ook haar computerkracht en modellen losgelaten op dit kampioenschap. Diverse variabelen uit de voorbije 15 jaar voetbalgeschiedenis werden er in een statistisch model gegoten. Uit dit model kwam begin juni het Belgisch elftal als eindwinnaar te voorschijn. Inmiddels weten we dat de Rode Duivels er uitgedonderd werden door de Italianen. Italianen die uiteindelijk door het DekaBank-onderzoeksteam slechts  op de 6e plaats kwamen in hun onderzoek.

Hiermee is nogmaals bewezen dat ondanks inzet van alle rekenkracht en met een verzameling bollebozen de werkelijkheid taaier is dan de theorie. In hun model had België een kans van 22 % op eindwinst. De uiteindelijke winnaar werd minder dan 10 % kans toegeschreven.

Ook voor wie de Fifa-wereldranglijst (waar de Belgen ook bovenaan prijken) als leiddraad nam om op de Belgen in te zetten, komt van een kale reis thuis.

Je kan het voetbalspel zien als een situatie waarin allerlei evolutieve gegevens op elkaar inwerken (talent, fitheid, cohesie, tactiek, strategie, kennis van het speelveld, de klimatologische omstandigheden, de tegenstander,…). In die trommel wordt alles met elkaar gemixt, maar toeval (vb. onvoorziene kwetsuur,…) blijft een onberekenbare factor. Het eindresultaat klopt dus niet noodzakelijkerwijs met wat je op basis van het geheel van alle inzichten kan verwachten.

Beleggen heeft wel iets van een voetbalmatch.

Beleggen heeft dezelfde soort onvoorspelbaarheid. Jaarlijks, semestrieel, trimestrieel, … zijn er allerlei publicaties en organisaties, die hun verwachtingen de wereld insturen. Ze zijn niet altijd verkeerd. Maar uiteindelijk blijken het vaak niet meer dan berekende gokken te zijn. Gokken die door 1 of meerdere onvoorziene omstandigheden zelf fors door de werkelijkheid ingehaald kunnen worden. Dat moet aanleiding geven tot enige bescheidenheid: “Zitten we goed met onze verwachtingen? En wat zijn die verwachtingen? Waarop zijn ze gebaseerd?”

Nochtans wordt het je als verkoper van beleggingen vaak uitgedaagd: “Wat zou je zelf doen?”. Twijfelende klanten zoeken steun bij iemand van wie zij denken dat die het ‘beter’ weet. En ja, meestal ziet hij/zij meer grote lijnen dan iemand die minder met de materie bezig is. Echter, een goed (beter?) overzicht hebben, is geen garantie voor het bereiken van een beter resultaat. Mogelijks wel op lange termijn, maar zeker niet op korte termijn. En zelfs op lange termijn kunnen er zich nieuwe ontwikkelingen voordoen, die dergelijke impact hebben dat ze het traject dat je in gedachten had kunnen ondermijnen.

Onzekerheid: Jakkes!

Is dit erg? Ja, in die zin dat het onzekerheid impliceert. En -hoewel het leven vol onzekerheid steekt- zijn er weinige mensen die staan te springen om die te  omarmen. Liever houden we vast aan vermeende zekerheden: het eigen huis dat zijn waarde behoudt / de vaste job die ons niet in de steek zal laten / de m/v/x van onze dromen met wie we een gezamenlijk traject plannen te doorlopen / de eigen cultuur die haar waarde reeds bewezen heeft, … . Wie even doordenkt, doorprikt deze rustige vastheden al makkelijk.

Elders zien we dat het soms ook een kick oplevert om de onzekerheid uit te dagen: grote sommen investeren in 1 specifiek product (genre: cryptomunt, Tesla, …), de maximale snelheid van ons voertuig testen op een Duitse Autobahn, een relatie beginnen achter de rug van onze vaste partner, onvoorbereid backpacken naar een onbekend exotisch gebied, … .

Omgaan met onzekerheid wordt dus zowel weggeduwd als aantrekkelijk gevonden.

Traag naar de Hemel ?

Als het echter over de lange termijn gaat, kunnen we niet anders dan onzekerheid accepteren. Hoelang leven we? Op welke manier sterven we? Blijven we gezond/gelukkig/ … ? Het zijn allemaal onbekenden waar we in onze dagdagelijks bestaan geen antwoord op hebben. En toch moeten we verder.

En dat in de wetenschap en het besef dat we niet alleen zijn op de wereld. Dat we die moeten delen met miljarden andere levende wezens. Dat na ons verdwijnen komende generaties genetisch verbonden met onszelf of met andere levende wezens van nu ook verder moeten.

Dat brengt op zijn minst een verantwoordelijkheid met zich mee. Een verantwoordelijkheid, die je met een calvinistische term ‘rentmeesterschap‘ kan omschrijven. Je kan die verantwoordelijkheid ook omschrijven met wat het Brundland-rapport ijkte als ‘duurzame ontwikkeling’. In 1987 werd dit omschreven “als de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen“.  Het komt er dus op neer dat er een evenwicht moet zijn tussen ecologische, economische en sociale belangen. Waarbij alle ontwikkelingen op technologisch, economisch, ecologisch, politiek of sociaal vlak die bijdragen aan een gezonde aarde met welvarende bewoners en goed functionerende ecosystemen welkom zijn.

Uiteraard is dit een geheel van te nemen stappen, die gestaag en blijvend moeten gezet worden. Zonder uitstel als we de urgentie van klimaatverandering en (kans)armoede voor grote delen van de wereldbevolking beschouwen.

Liever snel naar de Hel ?

Nochtans zien we vele vormen van escapisme of onverschilligheid om ons heen. Het publieke belang wordt met gemak bij het huisvuil gezet als het een persoonlijke vrijheid inperkt of een persoonlijke inspanning, niet beloond door 1 of andere incentive, vergt.  Al onze middelen om zicht te ontwikkelen  op de globaliteit (media, scholen, … ) lijken ons reptielenbrein en limbisch brein te blokkeren. We blijven de focus houden op onze kleine levenscirkel en onze onmiddellijk te bevredigen behoeftes.

Met zijn Fit for 55-programma wil de Europese Commissie de eerder reeds vastgelegde Europese klimaatwet verder vorm geven. Het doel om tegen 2030 (nog 8 1/2 jaar) de CO2-uitstoot met 55 % te verminderen (in plaats van de eerder reeds aangenomen 40 %) zal geld kosten. En alle lidstaten, economische sectoren en alle geledingen van de maatschappij zullen hun neuzen in dezelfde richting moeten zetten.

Een lakmoesproef om uit te maken of onze neocortex (het derde deel van ons brein, waar ons leervermogen, probleemoplossend vermogen, creativiteit, logisch denken en ook onze morele waarden en normen huizen) sterk genoeg is om het te halen van de 2 andere delen van ons brein.

Permanente gedragsverandering nodig.

We kunnen alleen de vingers kruisen, zoals de titel van deze bijdrage al verklapt. In de hoop dat we dit halen zonder verbreking van de solidariteit met diegenen die het met minder in onze maatschappij moeten stellen.

In het hippietijdperk was het populair om  te denken dat we op de drempel stonden van een nieuwe bewustzijnsperiode. We zouden het Watermantijdperk ingaan. Je weet wel, This is the dawning of the Age of Aquarius. uit de Hairmusical. Het Vissentijdperk zou op zijn laatste benen lopen. Dit was een tijdperk van “geloven” (in een eigen doel, een religeus leider, een goeroe, een dictator,…). Het Watermantijdperk staat meer in het teken van “weten”. Weten dat tot handelen zou aanzetten, gezien de eigen verantwoordelijkheid een grotere rol krijgt. Enfin, als je dit allemaal ‘gelooft’. In dit lifestyle-artikel wordt het alvast  wat geduid. Met de vermelding dat we daar in de praktijk niet veel van gaan merken. Gezien de veranderingen erg traag gaan.  Astrologie is een fijne vorm van fake news natuurlijk (voor alle zekerheid plaats ik hier nog een smiley achter :-)).

Dat hippies beneveld door drank en nieuwere kicks als drugs en vrije liefde de herauten van de verandering zijn, is met de hedendaagse kennis over deze periode ietwat lachwekkend. Neemt niet weg dat de invloed van de jaren ’60 toch een onderstroom in onze samenleving gebleven is. 1 die meer aandacht vroeg voor andere waarden: respect voor milieu, weg van het hiërarchisch gezag in bedrijfsleven, kerk, leger, … .

Dat een niet-democratisch verkozen superregering nu alsnog de spurt wil organiseren om de klimaatdoelstellingen van Parijs te bereiken. En dat ze er daarbij op rekent dat we met zijn allen met haar meelopen. Het kan ironisch lijken (en zou het ook zijn, als er geen sense of urgency was).

Window of opportunity.

De inhaalslag mbt. CO2-reductie waar we voor staan kan gemakkelijk geïnterpreteerd worden als de kans bij uitstek om in ecologiefondsen te beleggen. Het lijkt wel nu of nooit. En inderdaad er zal veel geld vloeien naar bedrijven die oplossingen hebben om de klimaatdoelen dichterbij te brengen.

We mogen echter niet vergeten dat de koers niet gereden is. In zekere zin zitten we nog in het eerste gedeelte ervan. En zoals we weten worden de prijzen pas aan de meet uitgedeeld. Er zullen dus ook veel bedrijven zijn, die onderweg sneuvelen. Omdat ze niet voldoende op hun (geld)hongerklop anticipeerden, omdat ze in een ploeg rijden die niet de beste technische materialen heeft of slecht gemanaged wordt, omdat een andere innovatie aan hun voorsprong knaagt, … .

We kunnen wellicht een parallel trekken met de internetbubbel van begin deze eeuw. Ook daar was de sky de limiet en gooiden beleggers met hun centen naar alles wat ook maar op dotcom eindigde. Zelfs bedrijven die wel al wat voorstelden bleken uiteindelijk niet de winnaars (Commodore, Atari, AltaVista, Netscape, Yahoo! World Online, Lernout & Hauspie, …). Onooglijke initiatieven als Amazon.com (begonnen als internetboekhandel) daarentegen blijken later tot de grote winnaars te behoren.

Dit wil zeker niet zeggen dat je de ecologiesector in je beleggingen achterwege moet laten. Maar blijf ook in andere sectoren investeren. De toekomst voorspellen blijft immers moeilijk.