Even iets corrigeren

In onze bijdrage van 08/10/2021 waren we wat voorbarig. We stelden toen dat het Europees Parlement gas en nucleaire energie uit de EU-taxonomie wisten te houden. Diverse lidstaten van de EU waren daar niet mee opgezet.

• Frankrijk dat in +/- 70 procent van zijn elektriciteitsbehoefte voorziet via kerncentrales (en dit percentage nog wil verhogen). Ook enkele Oost-Europese landen trokken deze kaart. Samen begonnen ze een offensief om kernenergie te delibereren en wél toe te voegen aan de groene taxonomie.
• Duitsland (we spreken over het tijdsframe voor de oorlog in Oekraïne) wou nog een bijkomende gaspijpleiding uit Rusland in gebruik nemen en wou gas op de transitielijst inschrijven. Zodat gas nog een tijd mocht ingezet worden als vervanging van kolen en kernenergie.

Frankrijk en Duitsland wringen de rest de hand om.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, sprak zich in oktober 2021 tijdens een top van regeringsleiders in Brussel uit ten voordele van de visie van beide landen. Nucleair zou een stabiele bron zijn en tijdens de transitie naar zero-net kan aardgas wegens zijn snelle inzetbaarheid ook helpen.

Als 2 grootmachten een gemeenschappelijk belang hebben, dan hebben zij uiteindelijk veel macht. Zo kwam het dat de Europese Commissie al op 2 februari 2022 de weg vrijgemaakt heeft om gas en kernenergie nog onder de EU-taxonomie te laten opnemen.

Hoewel gas een fossiele – en dus niet hernieuwbare brandstof is én bij kernenergie uranium moet gemijnd worden en er radioactief afval achter blijft, heeft de Europese Commissie het laken naar zich toegetrokken. Dit via een ‘gedelegeerde handeling‘. Hun tekst kon niet meer aangepast worden. Wél moest het Europese Parlement er nog over stemmen.  Deze stemming vond plaats op 6/07/2022. De tegenstanders van de opname van gas en kernenergie in de EU-taxonomie hebben geen meerderheid kunnen vormen.  Er waren  minstens 353 tegenstemmen nodig. In realiteit waren er maar 278 Europarlementairen bereid om het groen label voor gas en kernenergie te blokkeren.

Deze groene vlag is een gevarendriehoek voor de duurzame belegger.

Dit betekent dat financiëring van gas en kernenergie nu toch onder ‘een groene vlag kan’. Want beide energiebronnen kregen een duurzaamheidstempel. Waardoor banken, verzekeraars, pensioenfondsen en andere institutionele beleggers zonder schroom in deze 2 energiebronnen mogen blijven beleggen. Ook met hun ” duurzame producten”. Financiers kunnen hun geldbeugel probleemloos voor dergelijke investeringen openhouden. En al het geld dat door deze beslissing naar gas en kernenergie zal stromen, is geld dat niet in hernieuwbare energie gepompt zal worden.

Voor beleggers die duurzaam wensen te investeren wordt het er dus niet duidelijker op. Als belegger blijf je in een grijze zone zitten. De uitsluiting van gas en kernenergie uit de EU-taxonomie had de mist kunnen doen optrekken. Het was de ambitie om de EU-taxonomie te baseren op een wetenschappelijke onderbouw. Die moest zorgen voor meer transparantie in de duurzame- en groene kapitaalmarkten. Door de ingreep van de Europese Commissie goed te keuren verkoos het Europees Parlement ” lobbying” boven wetenschappelijke strengheid.

De houding van investeringsfondsen zal belangrijk worden. Accepteren zij deze vorm van ‘greenwashing’ of blijven zij strenger en houden ze vast aan de opvatting dat gas en kernenergie niet duurzaam zijn? Een een aantal vermogensbeheerders, organisaties en bedrijven spraken zich reeds uit tegen de opvatting die het nu op wetgevend vlak in Europa gehaald heeft.

Ook labelingsinstanties, als “Towards Sustainablility” (sluit nieuwe kerncentrales, maar nog geen nieuwe gascentrales) en “Greenfin” (een label van de Franse staat dat kernenergie uitsluit, terwijl de eigne staat het juist promoot,) kunnen hier een rol spelen. Door bvb. in hun beoordeling van de fondsen duidelijk te maken wat de politiek van deze is ten overstaan van gas en kernenergie.

Uitdovende scenario’s, maar geen uitdovende discussie.

Gas en kernenergie worden gezien als transitiemiddelen. Middelen toegestaan als tussenstap tot Net Zero 2050.

Indien we juist geïnformeerd zijn is er voor gas ‘groen’ licht tot 2035.  Als na 2035 gas nog meer CO2 uitstoot dan 100 gr/ kilowattuur, dan valt het uit de taxonomie. Kernenergie krijgt nog 10 jaar extra. Als er in 2045 nog steeds geen oplossing is voor het probleem van het kernafval, dan zal geen nieuwe vergunning meer afgeleverd worden voor een nieuwe kerncentrale.

De stemming van het Europees Parlement is niet het einde van de discussie. Zo hebben Luxemburg en Oostenrijk reeds aangekondigd dat ze als lidstaat van de EU naar het Europees Hof van Justitie zullen trekken eens de EU-taxonomie per 01/01/2023  in voege komt. Ook Greenpeace bereidt juridische stappen voor tegen deze vorm van greenwashing.

From Russia with love.

In De Tijd lezen we dat de oorlog in Oekraïne de symbolenstrijd rond “een groen label” op scherp zet.

Zo gaan er stemmen op dat de beslissing de facto Rusland als belangrijke leverancier van gas én uranium financieel goed uitkomt. En dit terwijl Rusland zelf een taxonomie zou hanteren waarbij gas géén groen label krijgt.

De voorstanders van opname van gas en kernenergie brachten echter de Oekraïense minister van Energie, Galushchenko, in stelling. Die oreerde dat uitsluiten van gas en kernenergie de heropbouw van zijn land sterk zou bemoeilijken.

Realisme of gebrek aan ambitie?

Als verzekeringsmakelaar, die deze blog schrijft, heb ik niet de technische kennis om te beslechten of we vandaag de nodige energietransitie kunnen realiseren zonder het verder inschakelen van gas en kernenergie. Uiteraard pleit ik als verzekeringsdeskundige om rekening te houden met het voorzorgsprincipe.  Om die reden ben ik slechts een koele minnaar van kernenergie, waar een ongeval gigantische gevolgen kan hebben (en de afval nog generaties lang kopzorgen kan opleveren).

Anderzijds besef ik dat we steeds meer en meer energie verbruiken. En we er van uitgaan dat die ook doorlopend ter beschikking moet zijn. De oorlog in Oekraïne en de prijsstijgingen + de stopzetting van leveringen maakt duidelijk dat we momenteel nog zeer afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. En dat deze ons aangeleverd worden door niet-democratische regimes (naast Rusland is er ook onze afhankelijkheid van Saudi-Arabië, …).

Zolang we niet grootschalig inzetten op hernieuwbare energie én opslag ervan (batterijtechnologie, …) lijkt (hernieuwde) inzet van de oude bronnen onvermijdelijk.

Maar als Europa missen we dan echt de kans om een leidend continent te zijn in de noodzakelijke transitie. Dit was toch 1 van de doelstellingen van de Green Deal. Met de keuze om gas en kernenergie op te nemen in de EU-taxonomie stellen we onze eigen nabije toekomst veilig. Maar we verliezen het recht om ook maar 1 vingertje op te steken naar landen, die om welke reden dan ook, langer vasthouden aan CO2-uitstoot om hun bevolking en hun economie vooruit te helpen.