In een vorige bijdrage (09/09/2019) hadden we het over de gevolgen van een recessie op indextrackers. Sommige vermogenbeheerders luiden de alarmklokken. Ze denken dat ETF’s bij een crisis een groot gat kunnen slaan in de zakken van haar intekenaars wegens
- hun omvang,
- de onbekendheid van hun gedrag bij omslaande markten,
- het feit dat ze ook veel beleggers zonder voorkennis en inzicht aantrekken, ….
Die publicatie ging over ETF’s in hun algemeenheid. Echter recent werd in Nederland ook iets over duurzame ETF’s gepubliceerd. Omdat de berichtgeving hierover in België eerder schaars is, besteed ik er wat aandacht aan. Het artikel stelde scherp op het werk van de beleggingsvereniging VEB. Deze nam een groot aantal duurzame beleggingsproducten voor particulieren onder de loupe.
Kort samengevat luidt hun verdicht: duurzame ETF’s zijn gewogen, maar te licht bevonden. Ze scoren slechter dan hun niet-duurzame evenbeelden op vlak van spreiding én rendabiliteit.
Een representatief staal.
Volgens onze bron, de krant NRC, is voor het eerst ‘structureel’ gekeken naar de samenstelling van duurzame beleggingsproducten.
Volgens het VEB-onderzoek zijn er op vandaag wereldwijd 222 duurzame indextrackers. Het is mij niet duidelijk of dit cijfer ruimer gaat dan alleen de in Europa beschikbare fondsen. Tal van ETF’s verdwenen immers uit het aanbod van vermogensbeheerders. Waarom? Omdat ze het door de PRIIPS opgelegde essentieel informatiedocument (Eid) niet ter beschikking hebben voor hun Europese klanten. Over de verschraling van het aanbod dat die reglementering veroorzaakte, hebben we al eerder bericht (zie 09/11/2017).
Maar in feite maakt dit niet zo heel veel uit. 222 is een groot aantal. Je mag m.i. dan ook besluiten dat het hier over een representatief staal gaat. De bevindingen, die uit de studie van VEB rollen, lijken hierdoor valabel.
In duurzame trackers zou momenteel een totaal beheerd vermogen van 1 à 1,3 miljard $ aanwezig zijn. In de Top-5 prijken 3 fondsen van iShares, de ETF-tak van vermogensbeheerder BlackRock.
Zelf volgt Ethisch Beleggen 2 duurzame ETF’s van iShares (MSCI Europe SRI UCITS ETF € en DJ Global Sustainability Screened UCITS ETF $). Ze zitten niet in ons aanbod. We volgen ze op om hun gedrag (en eventuele afwijkingen) tegenover actieve fondsen te kunnen doorgronden.
Een duurzaam ETF is een geconcentreerd afgietsel van een niet-duurzaam ETF.
Volgens VEB zijn duurzame trackers vaak een aangepaste versie van hun traditionele variant. De meest vervuilende bedrijven worden er uitgekieperd en/of alleen de best in class worden behouden.
De discussie over het geslacht van de engelen doet zich ook in ESG-kringen voor. Het is niet evident om eenduidig te bepalen of een bedrijf (en onze investeringen er in) nu al dan niet gunstig zijn voor milieu én samenleving. VEB focuste daarom vooral op de aanwezigheid van auto-industrie en energiesector in de duurzame ETF’s.
Maar ze maakten ook een overzichtslijstje op met de Top-10 van populaire bedrijven aanwezig in duurzame ETF’s. De meerderheid daar zijn software-gelinkte bedrijven (Microsoft, Alphabet, Apple, SAP, VISA, Facebook). Naast huishoudproducten (Procter & Gamble) , pharma (Johnson & Johnson) vinden we er ook de retailconcurrent Amazon en de fossiele energieproducent TOTAL (op plaats 5) terug.
Wat is daar duurzaam aan?
Verder in de rangorde -maar niet in Top-10 staan ook fossiele bedrijven als Exxon en BP te blinken. Total, Exxon en BP halen de lijst, omdat ze momenteel tot “the best in class” in hun sector behoren. Maar het ruikt toch naar greenwash: de minst vervuilende fossiele brandstofverhandelaar, blijft natuurlijk nog steeds een vervuiler.
Vraag is of duurzame beleggers dergelijke bedrijven in hun portefeuille willen zien opduiken? Bij 1 van de 2 ETF’s die wij opvolgen zien we bijv. ook dat er in TOTAL (voor 4,92 %) belegd wordt. Omdat de waarheid haar rechten heeft, moeten we hieraan toevoegen dat dit bedrijf ook af en toe in actief beheerde duurzame fondsen opduikt.
De hoge score van Alphabet (3e) valt op. Het moederbedrijf van Google doet dan wel veel inspanningen om zijn milieu-impact te verbeteren. Maar blijft knoeien met onze privacy. Met Facebook (en haar privacy-inbreuken), Amazon (en haar verlonings- en tewerkstellingsproblematiek) en Johnson & Johnson (en haar verslavende pijnstillers), staan er nog enkele erg betwistbare bedrijven in de duurzame ETF-Top.
Wat auto’s betreft worden subtoppers Honda en Toyota teruggevonden in 15 trackers. Dit terwijl ze duidelijk achterlopen op vlak van elektrificatie. En hun waterstofwagens tot heden niet meer dan window dressing zijn. Tesla, dat geen CO2-uitstotende voertuigen produceert, is slechts opgenomen in 5 trackers. Niet dat deze laatste een toonbeeld is. In eerdere berichten (zie 10/11/2016 en 14/08/2018) hebben we onze bedenkingen geformuleerd bij het duurzaamheidsprofiel van deze autobouwer. En van haar flamboyante eigenaar.
Gebrekkige spreiding verhoogt het beleggingsrisico bij duurzame ETF’s.
Een geroemd voordeel van trackers is dat ze een brede spreiding in 1 enkel product en dus kleiner risico op grote koersbewegingen met zich meebrengen. VEB stelt m.i. terecht dat dit bij duurzame ETF’s veel minder opgaat. Logisch natuurlijk! Als je uit de globale tracker de slechts presterende bedrijven op vlak van ESG schrapt, blijft er kleinere pot om in te beleggen over. Je zal dus automatisch grotere percentages van de resterende bedrijven in je belegging vinden.
Dit wegvallen van het spreidingsvoordeel geldt des te meer voor trackers die zich op een relatief kleine index focussen.
Minder rendement met duurzame ETF’s?
De studie van VEB stelt ook vast dat het rendement van duurzame ETF’s achterblijft op dat van niet-duurzame ETF’s. Nochtans is 1 van de argumenten van promotors van duurzaam beleggen dat dit juist helemaal géén verminderd rendement oplevert.
VEB nam slechts alle duurzame ETF’s met een historiek van minstens 3 jaar in haar vergelijking op. Dit zijn er 56 van de 222. Wat weer toont dat ETF’s effectief een booming markt van recente datum zijn. Ze vergeleek deze met trackers op de traditionele, niet-duurzame S&P 500. Haar conclusie is dat de duurzame ETF’s een gemiddeld rendement haalden van +/- 10 %. Ongeveer 4 % lager dan dit van hun vergelijkingspunt.
We zijn geneigd deze conclusie als voorbarig te zien. Dit omdat de Amerikaanse Beurs (S&P 500) de voorbije 3 jaar sowieso beter scoorde dan veel andere markten. Je hoeft bijvoorbeeld maar terug te denken aan het Trump-effect na diens verkiezing eind 2016.
Onze (gebrekkige) vergelijking tussen de 2 door ons opgevolgde duurzame ETF’s en een 50-tal actiever beheerde duurzame fondsen wijst niet op onderpresteren op vlak van rendement. We vergelijken ze hieronder met corresponderende niet-duurzame algemene beursindexen.
| duurzame ETF <-> Index | rendement 2016 | rendement 2017 | rendement 2018 |
|---|---|---|---|
| iShares MSCI Europe SRI | 0,0 % | 11,41 % | – 7,70 % |
| Eurostoxx50 | 0,70 % | 6.49 % | -14,77 % |
| iSharesDJ Global Sustainability Screened | 10,90 % | 7,54 % | -4.62 % |
| MSCI (AC) World Index (*) | 5,32 % | 20,11 % | -11,76 % |
(*) tot en met 2017 gebruikten we de MSCI World Index, vanaf 2018 zijn we de MSCI AC (All Countries) World Index beginnen gebruiken.
Wiens brood men eet, …
In onze praktijk werken we uitsluitend met actief beheerde fondsen. Onze leveranciers bieden ons geen of hoogstens niet-representatieve ETF’s aan. Dit zou er toe kunnen leiden dat we vooringenomen zijn. Omdat we er geen verborgen agenda op na houden, verwijzen we even naar onze specifieke positie.
We kunnen u niet het kostenvoordeel van een ETF aanbieden. We zetten echter in op voldoende spreiding. De risicograad van uw belegging wordt daardoor beter gereduceerd. In tegenstelling tot ETF’s selecteren actief beheerde fondsen ook buiten een bestaande referentie-index. Zoals hierboven toegelicht is dit het zwakke punt bij duurzame ETF’s.
Aan u de keuze wat u het belangrijkst vindt.