Steven Vanackere, vice-premier in de regering Di Rupo I en boegbeeld van CD&V liep eind 2012 tegen een Burn-out aan als we de pers mogen geloven. Blijkbaar hebben de verlofdagen en de kalkoenen met Kerstmis  en Nieuwjaar hem voldoende aangesterkt. Want begin januari staat hij er terug met een rentree-interview in De Tijd. Hierin roept hij op om spaarrekeningen te verlaten en meer (massaal?) in te zetten op aankopen van aandelen. Dit om de bedrijven te helpen hun eigen vermogen te versterken, meer investeringsmogelijkheden te hebben, sterker te staan bij hun kredietaanvragen bij de banken en tout court de gehele Belgische economie te versterken.

Betreft het hier niet min of meer een late roeping van betrokkene? Of een gratuite poging tot profilering?

Immers, Vanackere was toch diegene die in de lente van 2012 bij de begrotingsmaatregelen de stijging van de belastingen op dividenden, beleggingsfondsen, het afschaffen van de voorkeurbehandeling voor VVPR-strips  …. afdeed met deze uitsmijter ” het is een begroting die alleen de rokers en de speculanten” treft. Dat er een onderscheid is tussen daytraders scrupuleus op zoek naar het korte termijngewin en mensen, die in een langetermijnrelatie investeren in bedrijven  verdween hierbij. Iedereen werd over dezelfde populistische kam geschoren.

En was hij er ook niet verantwoordelijk voor om bij de opmaak van de begroting 2012 (najaar 2011) als kersvers Minister van Financiën het fiscale voordeel van pensioensparen (waar een wettelijke verplichting geldt om bepaald % van de gelden in beursgenoteerde bedrijven te investeren) voor iedereen gelijkschakelde op 30 % (wat in de praktijk voor veel spaarders een vermindering van het fiscale voordeel inhield).

Ook in de begrotingsopmaak 2014 (najaar 2012), die nog maar pas achter de rug is, was géén aandacht voor beleggers. Het doet dus op zijn minst een beetje vreemd aan. En zoals het spreekwoord zegt ” als de vos de passie preekt, boer let op uw ganzen”.

Aangezien het artikel in de pers 2 volle pagina’s besloeg (weliswaar met grote foto), kan de oproep bezwaarlijk herleid worden tot een uit het verband gerukte soundbite. En dus kunnen we hem maar beter eens op zijn merites beoordelen.

Wat valt ons op bij het analyseren van zijn uitspraak?

1. From the bottom to the top : Een pleidooi om weg te stappen van  een spaarrekening én met het vrijgekomen geld aandelen te kopen, is toch wel een erg grote stap. Er is geen enkele dokter die een obese mens zal aanraden om zijn probleem aan te pakken door een marathon te lopen. Een marathon loop je na intensieve training en je uithoudingsvermogen bouw je stelselmatig op. Hier wordt in feite opgeroepen om dadelijk naar 1 van de meest risicovolle beleggingscategoriën over te stappen. Dit lijkt ons erg gevaarlijk. Leken of ongetrainde soldaten in een mijnenveld loodsen is, niet het gedrag dat je mag verwachten van een verstandige generaal. We raden iedereen aan om ook tussenstappen te overwegen en daarvoor eens iets te lezen over beleggingspiramides .
2. Hoe Belgisch is de Belgische beurs?: Geld investeren in  Belgische aandelen kan vanuit vaderlandsliefde en ook vanuit economisch oogpunt zinvol zijn. Vraag is echter “als je investeert in de meest zichtbare Belgische aandelen, deze die genoteerd zijn in de Bel20, hoeveel investeer je dan echt in Belgische bedrijven?”.  Van zwaargewichten uit de Bel20 als AB Inbev en  GDF Suez kan je moeilijk volhouden dat ze nog erg Belgisch zijn. Op de derde plaats -qua gewicht in de Bel 20- staat Delhaize, die ook het grootste deel van zijn omzet in de VS haalt en op de 4e plaats GBL, de holding van Albert Frère, die niet voor niets het La Grand-Croix de la Légion d’ honneur in Frankrijk ontving.
3. Geld weghalen van spaarrekeningen is belastingen binnenhalen. De spaarrekeningen zijn immers de enige vrijhaven (binnen bepaalde grenzen) waar er géén belasting dient betaald te worden op de opbrengsten. En belastingen innen is nu eenmaal een kerntaak van een Minister van Financiën.
4. Voorbereiding van aanpassing fiscale regels op spaarrekeningen? Iedereen weet dat (zie 3.) spaarrekeningen nog niet belast worden én dat de begroting 2014 wellicht in de komende 2 maanden moet bijgestuurd worden. De begroting is immers opgemaakt met groeicijfers voor de economie die -zelfs op ogenblik van opmaak begroting – reeds achterhaald waren. Er komen dus nieuwe besparingen en belastingen op ons af? Ditmaal ook op spaarrekeningen?
5. Stimuleren alle aandelen de economie effectief? Dat valt nog te bekijken. Dexia is momenteel nog altijd lid van de Bel20 en is alvast een molensteen aan de hals van de Belgische overheid en de belastingsbetaler. De Arcopar-aandeelhouder, wiens leed de minister van zeer dichtbij kent en probeert/probeerde te verzachten als ACW-vertrouweling in de regering, zal hier wel een eigen mening over hebben. En in het verleden zijn er ook eerder al grote aandelenluchtbellen verhandeld (Superclub, Lernout & Hauspie, Fortis in 2007 -2008, …).
6. Neen, daar durven we niet aan denken: (*)

Willen we daarmee het kind met het badwater weggooien? Neen. Er valt iets te zeggen om mensen te motiveren om spaarrekeningen te verlaten en hun gelden beter te spreiden. Maar zomaar aandelen promoten laat o.i. te veel ruimte voor wilde gokken bij burgers of voor aanwakkeren van hebzucht.

Goed begeleid aandelen aankopen, bewust van de gevaren en de kansen die ze bieden, kan zeker zinvol zijn.  Maar er blijft de noodzaak om goed te spreiden. En je moet je toch ook afvragen welke soort economie je wil  ondersteunen? Wie mag kansen krijgen met jouw geld?

Er zijn bijv. in België niet echt veel beursgenoteerde bedrijven, die een sterke focus hebben op duurzaamheid. Uitgezondering gemaakt voor bijv. Colruyt, die al jarenlang de meest groene supermarktketen van België is en zich ook gespecialiseerd heeft in alternatieve energie (vb. windmolenparken op zee) of Umicore, dat zich toelegt op recyclage van zeldzame metalen uit batterijen, GSM, katalysatoren.

Veel groene bedrijven of KMO’s, die met nieuwe projecten bezig zijn, hebben niet de weg naar de beurs gevonden én hun aandelen zijn niet (of amper publiek) te koop.

Gezien het feit dat de minister duidelijk een link legt met de economische relance die nodig is voor het bedrijfsleven, dienen we ook vast te stellen dat zijn voorstel focust op een kleine markt (België) en  dus niet-echt getuigd van een breed Europees (laat staan mondiaal) perspectief.

Mensen aanmoedigen om hun spaargeld van rekeningen weg te halen en daarbij alleen de (beursgenoteerde) Belgische bedrijven aanbevelen kan daarom zeker niet als verantwoord beleggingsadvies gezien worden.

Van een Minister van Financiën mag je mijns inziens toch beter uitgewerkt idee verwachten. Tenzij het dan toch alleen maar ging om even goedkoop te scoren en de spots even op zichzelf te laten schijnen?

(*) : als minister van financiën zou Vanackere als eerste op de hoogte moeten zijn van de financiële toestand van de Belgische banken. Als er derhalve een bank in slechte papieren zou zitten en over de kop gaat, dan zit de overheid met de staatsgarantie van € 100.000/ klant (voor spaarproducten) . Preventief oproepen om spaargeld van de rekeningen te nemen, kan dan de factuur voor de overheid/belastingbetaler ietwat verlichten. En dit zonder dat er een paniekgolf ontstaat.

Let wel: we hebben momenteel geen enkele aanwijzing dat dit scenario voor de deur staat. We weten alleen dat we in 2007 -2008 ook niet konden vermoeden dat er plots een tsunami door de financiële markten zou trekken en we weten ook dat de financiële – en eurocrisis momenteel bekoeld lijkt, maar nog niet weg is.