Wie deze blog volgt kan het niet ontgaan zijn. In november 2013 nam ik als 1 van de eerste Belgen mijn Tesla Model S in gebruik. Ik heb in de voorbije jaren de verjaardag van dit voertuig aangegrepen om mijn ervaringen en inzichten er mee even te ventileren.Google even op “Tesla” in het zoekscherm op deze blog en u vindt er de betrokken artikels wel terug.

Ondertussen is er – hoewel er nog veel onbegrip en onwetendheid over Tesla en elektrisch rijden in het algemeen heerst – genoeg informatie over de wagens, het bedrijf en elektrische rijden beschikbaar, waardoor ik minder de noodzaak voel om mijn evaluatie voort te zetten. Ik heb inmiddels meer dan 107.000 km op de teller staan en blijf een tevreden rijder.

Ik wil het in deze bijdrage nav. de 3e verjaardag van mijn wagen hebben over enkele topics, die rechtstreeks met opzet van deze site te maken hebben: Is Tesla een duurzaam bedrijf (met 2 specifieke uitweidingen)  en hoe kan je als beleggers meesurfen op de Teslahype?

1. Is Tesla een duurzaam bedrijf?

Om dit uit te zoeken, proberen we het bedrijf even langs de ESG-lat te leggen.

De E-Factor

Het valt niet te ontkennen dat de doelstelling van het bedrijf recht in het hart van de E (Environmental) van ESG te situeren is: Inzetten op een transitie naar duurzaam transport. En meer en meer ook op hernieuwbare energie. Met het bekendmaken van zijn Masterplan Part 2 heeft CEO Elon Musk deze zomer ons al een blik in zijn toekomstplannen gegund.

In het verleden had het bedrijf ook reeds aangegeven dat het erg veel belang hecht aan mensenrechten en dat het ook niet met conflictmineralen wenst te werken.

Dat Tesla zijn patenten (ook voor zijn Superchargers) vrijgeeft lijkt ook te kaderen in dit verhaal, hoewel daar ook wel eigenbelang mee om het hoekje komt kijken.

Uitgelicht topic Environmental: Prioriteit aan veiligheid/gezondheid.

Een minder belicht thema als het over Tesla gaat is de sterke focus op veiligheid. Uiteraard komt er bij autorijden steeds een aspect veiligheid kijken.

Tesla brengt het denken hierrond m.i. op een hoger niveau. Iets wat vroeger zowat het profileringsitem van Volvo was en wat je ook zou vergeten als je de vele onnodige aandacht ziet nav. de schaarse dodelijke ongevallen die er zich voordoen bij Teslarijders.

De 5 veiligheidssterren die de Tesla bekwam bij zijn homologie waren reeds erg uitzonderlijk. Sindsdien zijn er echter bijkomende ontwikkelingen, die vaak toch erg nieuw aanvoelden.

• Het Model X kwam uit met een Bioweapon Defense Mode. Ook nieuwe Model S-en kunnen die optie aankopen. Voor velen is het misschien een gimmick. Maar in tijden waarin we zo gewoon zijn aan luchtvervuiling, beseffen we vaak niet hoeveel schadelijke stoffen we inademen in het verkeer. Het is niet omdat Teslarijders buiten fijn stof van de slijtage van de banden en van remmen weinig vervuiling veroorzaken dat ze er zelf geen slachtoffer van zijn. Ze bewegen zich nog steeds in een wereld waar het merendeel van de andere wagens verbrande partikels door de uitlaatpijp spuwen. Dit alles wordt door autokeuring al als evaluatiecriterium gezien. Maar is het niet verbazend dat tot erg recent geen enkel automerk zich realiseerde dat de uitlaatpijp van de ene wagen de interne luchtkwaliteit van de andere aantastte. De aanwezige interieurfilters bij klassieke auto’s zijn immers niet echt doorontwikkeld. Ze krijgen in productieprocessen minder aandacht dan de velgen, hoewel ze voor onze gezondheid veel belangrijker zijn.
• Autonomous driving, hoewel niet alleen een verdienste van Tesla, maakt nu eindelijk opgang. De nieuwe Autopilot 2.0 functies die in alle nu geproduceerde Tesla’s aanwezig is (en tegen fikse meerprijs geactiveerd zal kunnen worden) zal het aantal ongevallen met een flink % naar beneden helpen. Momenteel ligt de oorzaak van een ongeval in 90 % van de gevallen aan een menselijke fout: vermoeidheid, haast, rijden onder invloed van alcohol en drugs, chatten of SMS-en, … een zelfrijdende wagen heeft er allemaal geen last van. Natuurlijk staat het systeem nog niet 100 % op punt, maar het zou nu al 2 x zo veilig zijn als menselijk sturen. Dat Tesla hier zoveel aandacht aan besteed en de uitrol ervan redelijk agressief opvoert (toch in vergelijking met andere automerken), dient m.i. ook in het licht van deze veiligheid/gezondheidsprioriteit gezien worden. Hoezeer we onszelf ook als super-chauffeurs beschouwen, de realiteit leert dat we met zijn allen elkaar onnoemelijk leed veroorzaken.
  

  Stel u voor wat een besparing in invaliditeitsvergoedingen, hospitalisatiekosten, infrastructuurkosten we tegemoet gaan als we zelf het stuur uit handen geven en afstappen van onze hoge zelfdunk. Musk zei het reeds provocerend “Driving cars could be outlawed“, maar door verdere ontwikkeling binnen Artificiele Intelligentie en Deep learning staat het er aan te komen dat zelf rijden eerlang illegaal zal worden. Alleen moeten in vele hoofden (ook die van de wetgever) nog switchen omgedraaid worden. Onmogelijk?  15 jaar geleden dachten we ook niet dat een rookverbod in restaurants en cafés er vlug zou komen.

• The People versus Uber.

  

  Als er zelfrijdende wagens bestaan, dan kunnen deze ook ter beschikking gesteld worden binnen autodeelsystemen. Tesla is van plan om hiermee de concurrentie met Uber en Lyft aan te gaan. Of dit erg succesvol zal zijn bij de huidige Teslarijders is zeer de vraag? Maar een nieuwe generatie Teslarijders, die er zal komen als het betaalbare Model 3 op de markt komt, kijkt mogelijk volledig anders aan tegen autobezit. Daar wordt niet het hebben van een zaak, maar het kunnen gebruiken van een zaak belangrijker. Hoewel, dit natuurlijk geen eenduidige opvatting is. Maar kunnen we het ons inbeelden dat wagens die meestal 23 u /dag stilstaan, gerendabiliseerd worden?

  Op afroeping kan ik doorgeven dat mijn wagen beschikbaar is van uur X tot uur Y. Iemand die een waqen nodig heeft, laat de wagen tot bij hem/haar voorrijden, gebruikt de wagen en na gebruik komt die -desnoods na passage via supercharger- tijdig bij mij terug. Een pak minder voertuigen nodig op de weg, een pak minder parkeerruimte nodig,….

• gemoedsrust vervangt  het zaterdagnachtdilemma. We zijn allemaal jong geweest. Jong zijn betekent uitgaan, plezier maken, zijn grenzen niet steeds kennen, mogen experimenteren, …. Maar we zijn ondertussen allemaal ouder geworden. Onze kinderen willen nu uitgaan en we maken ons zorgen. Geven we hen de wagen mee of halen we ze zelf midden in de nacht weer op? In het eerste geval liggen we te piekeren tot het slot in de voordeur openspringt. In het laatste geval zijn we zelf uit onze slaap gehaald en voorzien van een rothumeur op weg om onze kinderen uit de feestvreugde te halen.
  

  Stel uw voor dat  u met plezier uw auto kan meegeven of aan uw auto kan melden dat deze om 3 uur ‘s nachts bij discotheek X moet voorrijden. Wat een gemoedsrust, wat een uitgerust – en prettig gevoel op zondag en in de maandagkrant geen melding van dodelijk afgelopen weekend-ongevallen. Het wordt allemaal mogelijk in de toekomst die zich binnenkort aandient.

   

De S-Factor

Het sociale aspect (de S van ESG) is moeilijker te evalueren door een buitenstaander. Musk zelf heeft een onstuitbare drive. En verwacht dit ook van zijn medewerkers.

Her en der wordt opgevangen dat het personeelsbeleid nog heel wat te wensen over laat. Let op: het is een jong bedrijf dat snel groeit en dat gaat onvermijdelijk gepaard met groeipijnen. Ook in aanwerving en integratie op de werkvloer.

Enerzijds zijn er heel wat signalen dat een gedeelte van het personeel bezwijkt onder de prestatiedruk / verwachtingen. Anderzijds blijken geregeld posities ingenomen te worden volgens ondoorzichtige criteria (mensen die posten beloofd worden waar uiteindelijk toch een derde op terecht komt).

Dat een groeibedrijf méérr loyaliteit en flexibiliteit van een werknemer verwacht is begrijpelijk. Dat sommige werknemers niet de draagkracht hebben die nodig is of zich mispakken aan een werkplek, die er van buiten uit sexy uitziet, is haast onvermijdelijk.

Maar is er niet meer aan de hand?  In alle geval lijkt het niet evident om er een evenwicht tussen werk en familieleven te vinden . Befaamd is het incident waarbij Musk een personeelslid op de vingers tikt omdat deze liever bij de geboorte van zijn baby was dan op een evenement van Tesla. Moeilijk uit te maken vanop een Belgische stoel of er niet meer elementen aan dit verhaal zitten.

In alle geval heeft Musk al diverse keren zijn eigen financiële toekomst op het spel gezet. En dat daarbij de gemoederen verhit kunnen raken, ongenuanceerde beslissingen genomen kunnen worden, mag niet verbazen. Al van bij het begin trouwens, als we het robbertje armworstelen tussen Musk en de originele stichters van Tesla Martin Eberhard en Marc Tarpenning in overweging nemen.

Vanop afstand lijkt het er alvast op dat personeelsbeleid en HR momenteel nog een werkpunt bij de autobouwer zijn.

De G-Factor

Tot slot: de G-spot in ESG, de corporate governance. Ook hier is legt de website van Tesla de lat hoog.

Of dit zich telkens in de praktijk vertaalt, is een ander paar mouwen. There is nothing wrong with being smart is wel eens het argument van wie de rand van de wettelijkheid opzoekt. En verre van deze stempel op Musk te zetten, valt het toch op dat er op cruciale momenten wel “creatief” omgesprongen wordt bij beleidsuitvoering: het verwerven van de NUMMI-Toyota fabriek nav. overcapaciteit ten gevolge van de  financiële crisis 2007-2009 aan erg gunstige voorwaarden, het verwerven van de inplanting van de Gigafactory door de staat Nevada na een opbod van fiscale voordelen,  de reizen naar diverse overheden mbt. inplantingsplaats van fabriek in Europa (Vlaanderen , Frankrijk , …), … .

Het lijkt er telkens op dat men gaat voor het onderste uit de kan én partijen tot maximaal gewin tegen elkaar uitspeelt.  Ook de opslorping van SolarCity door Tesla  (gepland medio november)  roept – hoewel er zeker synergiën zijn- vragen op.

 

Uitgelicht topic Corporate Governance:  Nazorg voor de klant en externaliseren van kosten.

Een bedrijf dat on the cutting edge van mobiliteit staat, heeft natuurlijk veel ballen in de lucht te houden. Maar toch moet er nog even wat kritiek geventileerd worden. Dit vanuit mijn bevoorrechte positie als verzekeringsmakelaar met een belangrijke Teslaportefeuille. Door de huidige werking wordt er immers ook wel wat collateral dammage gemaakt. En dit op plaatsen waar het m.i. beter niet gebeurt. Met name bij potentiële partners: bestaande klanten, verzekeraars en herstellers.

 

KLANTEN:  te vaak blijkt er een schrijnend gebrek aan beschikbare onderdelen na schade. Het is  geen uitzondering dat Teslarijders, die het slachtoffer zijn van een ongeval verschillende weken moeten wachten vooraleer wisselstukken beschikbaar zijn. Dit genereert ergernis en onbegrip én vernietigt goodwill bij early adopters. Hoe moeilijk kan het zijn om eens enkele scheepsladingen onderdelen richting Europa te sturen? Uiteraard zal dit de productie van nieuwe wagens vertragen en de beurskwartalen met hun verkoopcijfer-stress volgen elkaar vlug op. Maar nu worden de eerste ambassadeurs, diegene die erg veel betaalden voor hun wagens, zij die er de kinderziektes moesten bijnemen nog eens extra gesanctioneerd met lange wachttijden vooraleer ze hun wagen hersteld terug in ontvangst kunnen nemen. Na 1.000 dagen Model S in Europa is dit een pijnpunt.

 

VERZEKERAARS :  vervangonderdelen zijn duur. Mogelijk is dit deels veroorzaakt door het individueel verzenden, maar wellicht ook door het feit dat Tesla een te grote marge neemt op de te leveren onderdelen. En door het feit dat er door het beperkte volume auto’s ook nog geen B-markt voor onderdelen bestaan, is er geen alternatief.  Kopers van een Tesla Model S of X weten dat ze bij aankoop een bovenmatige marge aan het bedrijf betalen. Dit mede om voldoende middelen te  verkrijgen om de  R & D te kunnen financieren voor de ontwikkeling van het Model 3. Maar eens die kost betaalt, zou het Tesla sieren dat ze een pak minder marge neemt op wisselstukken. Want nu wordt de klant 2 keer gemolken, terwijl het merk zelf uitpakt met een voordelige TCO. En als het de klant niet is, dan is het wel zijn verzekeraar. Nu is het zo dat verzekeraars zelden sympathiek gevonden worden. Maar dit is geen reden om overdreven kosten bij hen neer te leggen.

Op het moment dat verzekeraars hun rekeningen maken en vaststellen dat ze in verhouding een te hoge schadekost hebben, reageren ze voorspelbaar: met premieverhogingen. Of ze laten de kelk aan zich voorbij gaan en stappen uit de markt. Dit laatste deed zich al  2 x voor in Nederland waar eerst Centraal Beheer met ingang van 01/01/2015 geen Tesla’s meer wenste te onderschrijven en waar per 01/01/2017 ook Delta Lloyd afziet van verlenging van zijn aanbod en zijn portefeuille Xclusief (dure autosegment)  verkocht aan Ansvar Verzekeringsmaatschappij en Turien & Co. Assuradeuren. Er werd bij de nieuwe aanbieder al premieverhoging aangekondigd. Op het moment dat de markt overtuigd is van het feit dat er geen winst te halen is uit verzekeren van Tesla’s droogt het aanbod op. En dit   zou de verkoop van de voertuigen natuurlijk hinderen . Een pro-actievere opstelling van Tesla is hier wenselijk.

 

HERSTELLERS: Die noodzaak aan pro-actievere opstelling door het bedrijf geldt m.i. evenzeer ten opzichte van de  door hen gecertificeerde garagisten. Door deze laatsten te verplichten te voorzien in vervangwagens in plaats van daar zelf voor in te staan, jagen ze deze op kosten, maken ze het de herstelplanning extra moeilijk (er moet steeds een vervangwagen beschikbaar zijn – ook al wacht men 3 maanden op wisselstuk-) en heeft de garagist het gemor van de klant te dragen.

Conclusie: Tesla Motors is een bedrijf dat sterk in de kijker loopt, doordat het zich zich profileert met opvallende en vernieuwende producten. En over een visionaire baas beschikt. Maar wie duurzaam wil beleggen moet beseffen dat het maken van een duurzaam product niet noodzakelijkerwijs impliceert dat het volledige bedrijf de toets van de duurzaamheid doorstaat.

2. Hoe kan je als belegger meesurfen op de Teslahype?

Meesurfen op een hype is nooit risicovrij. Daar zullen de slachtoffers van de tulpenmanie wegens lang overleden u niets meer over kunnen vertellen. Maar die van de internetzeepbel wel. Het mag dan al duidelijk zijn dat de elektrische auto nu echt wel uit de startblokken geschoten is en dat Tesla met zijn energieopslagsystemen een antwoord biedt op een reële vraag.  Daarom is Tesla nog niet automatisch een winnaar. Vraag maar aan Netscape , dat in de begindagen van internet de onbetwiste leider in webbrowsing was en nadien volledig wegdeemsterde.

• Inzetten op het Tesla-aandeel blijft dan ook nog een beetje als gokken. Je bent een believer of een non-believer (Tesla kent veel shorters) . Voor de enen is Tesla het nieuwe Apple, Facebook of Google. Een bedrijf dat zo vernieuwend is dat de aandelen tot aan de hemel zullen stijgen. Voor de anderen is het quasi al dood, omdat de gevestigde automobielbedrijven hun stellingen innemen en met grotere cashposities en marketing de uitdager wel uitgeteld krijgen. Het moet gezegd dat het aandeel na de beginjaren plots de hoogte inschoot. Het voorbije jaar is het aandeel echter erg volatiel en op jaarbasis verlieslatend. De winstgevendheid van Tesla is recent wat geforceerd. Enerzijds door aan te dringen op geforceerde verkoop voor derde kwartaal en anderzijds door zijn belangrijkste investeringen boekhoudkundig door te schuiven naar het huidig kwartaal.

  

  Het lijkt er een beetje op dat Tesla de weg van Amazon opgaat. Erg lang niet- / bescheiden winstgevend zijn, maar ondertussen wel disruptief naar bestaande distributie toe. Bij Amazon is de winstgevendheid nu recent drastisch toegenomen, maar dit slechts door een specifieke nichewerking (verhuur opslagruimte in the cloud). Op basis van wat Musk in het verleden reeds realiseerde, lijkt het niet verstandig om in te gaan tegen hem en zijn opvattingen. Of dit ook geldt voor dit specifieke bedrijf zal de tijd uitmaken.

• Ook als je gelooft in het Teslaverhaal, ben je misschien beter af om je investering te spreiden over Tesla én verwante bedrijven. Je kan hierbij denken aan onder meer Panasonic (leverancier van baterijen en medefinancier van de Gigafactory ) , NVIDIA Corporation (leverancier computersysteem voor autopilot), ontginners van Lithium (grondstof voor baterijen E.V.’s), Hankook (autobanden) en zelfs Belgische aandelen als Melexis  (leverancier van sensoren) of Umicore (recyclage batterijen van E.V.’s). (*)
  

  Let er echter op dat Tesla (per 31/12/2013) meer dan 300 toeleveranciers had en dat ze de relatie met enkelen ervan al (vb. Mobileye)  met slaande deuren stopzette.  En sommige toeleveranciers zijn volledig in handen van familie of stichtingen, waardoor je er zelf niet kan in investeren (vb.Bosch).

   

• Een alternatief kan ook zien om ook eens te kijken naar gelijkgezinden die minder in de kijker lopen. We denken dan niet in de eerste plaats aan BMW, Renault of GM, dat met zijn Bolt de eerste elektrische auto voor de massa op de markt brengt, maar vooral aan BYD. De Chinese automaker, waar Warren Buffett reeds in 2008 zijn portefeuille voor open deed. Een bedrijf dat in de schaduw en met minder tamtam dan het blitse Tesla al jarenlang hogere productiecijfers neerzet en winstgevend is. BYD staat bijgevolg niet voor niets voor Build Your Dreams.

  

• Een andere manier om in Tesla te investeren en toch te spreiden kan zijn om op zoek te gaan naar beleggingsfondsen, die Tesla in hun portfolio opgenomen hebben.  De zoektocht naar deze fondsen is niet eenvoudig. Enerzijds omdat een portfoliosamenstelling van een portefeuille geen statisch gegeven is. Vandaag zit bedrijf X er in en morgen wordt X terug verkocht. Anderzijds kun je pas na grondig uitpluizen van de prospectussen achterhalen in welke bedrijven een beleggingsfonds investeerde. Op de fondsenfiche vind je immers meestal alleen de (10) bedrijven waarin men het meest investeerde. Als we De Tijd van vandaag bekijken, dan steekt Tesla alleen maar duidelijk in het Triodos Sustainable Pionier Fund (ISIN: LU0278272843). Het maakt daar 2,80 % van de waarde van het fonds uit. Op deze link vinden we nog 10 beleggingsfondsen die in Tesla belegd zijn. De maximale participatie bedraagt er 3,77 % ( 06/2017) en wordt ingenomen door Fidelity Contrafund INC .

(*) de bedrijven die samenwerken met Tesla en hierboven opgesomd werden, hebben we niet gescreend op hun duurzaamheid. Ze worden bij wijze van voorbeeld geciteerd. 

disclaimer: ik ben geen financieel analist, gewoon een geïnteresseerde betrokkene. De bovenstaande benadering is dan ook per definitie onvolledig.